Opis oraz fotografie wszystkich atrakcji na szlaku można znaleźć na stronie Tarnowskiego Centrum Informacji, które opracowało szlak. Oprócz strony internetowej szlak posiada tez aplikację mobilną ułatwiającą zwiedzanie w terenie.

Obiekty Szlaku będą docelowo połączone oznakowanym szlakiem rowerowym, który będzie skomunikowany z „autostradami” rowerowymi przecinającymi Województwo Małopolskie.

Kasinka Mała – Szczepanówka
Kasinka Mała łączy się z postacią Jana Józefa Szczepańskiego, reportera, eseisty, scenarzysty i tłumacza. Ojciec Szczepańskiego zakupił dom na wsi, w którym jego syn odpoczywał i spotykał się ze znajomymi. W latach trzydziestych XX wieku wybuchł pożar, niszcząc budynek. Został on jednak odbudowany. Dom jest własnością prywatną i nie można go zwiedzać.

Naprawa
Miejscowość Naprawa stała się rozpoznawalna dzięki osobie poety, prozaika i przedstawiciela „Awangardy Krakowskiej”, Jalu Kurka. Niestety, twórczość pisarza nie przypadła mieszkańcom do gustu. Jego powieść Grypa szaleje w Naprawie już w pierwszych słowach opisywała „niesprawiedliwość przyrody”, która stworzyła tę wieś. Lokalni politycy postanowili złożyć pozew przeciwko Kurkowi o zniesławienie.

Poręba Wielka – Orkanówka
Z tym miejscem wiąże się historia pisarza Młodej Polski – Władysława Orkana. W domu nazwanym jego imieniem – Orkanówce – niegdyś mieszkał i pracował. Obecnie znajduje się tam muzeum biograficzne poświęcone jego osobie. W domu tym nie tylko powstawały najbardziej znane powieści Orkana, był on również miejscem spotkań. Orkanówkę odwiedzali m.in. Tetmajer, Staff i Makuszyński.

Ludźmierz
Ludźmierz to miejsce narodzin i dorastania Kazimierza Przerwy-Tetmajera. Choć dwór, w którym pisarz mieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem, już nie istnieje, w pamięci czytelników zachował się w cyklu nowel pt. Na skalnym Podhalu. Tetmajer, zafascynowany górami i folklorem, napisał również epopeję tatrzańską zatytułowaną Legenda Tatr.

Łopuszna
To dzięki osobie księdza Józefa Tischnera, poety i filozofa, miejscowość Łopuszna jest rozpoznawalna na mapie Polski. Właśnie tutaj się urodził, a później zakupił na Polanie Szumalowej starą bacówkę nazwaną Tischnerówką. Do dziś można ten stary drewniany domek oglądać.

Łopuszna – Izba Pamięci Ks. Prof. Józefa Tischnera
W Łopusznej jeszcze jeden budynek nosi nazwę Tischnerówki. Do Gminnego Ośrodka Kultury dobudowana została drewniana góralska chałupa, która funkcjonuje jako Izba Pamięci Ks. Prof. Józefa Tischnera. Można tu znaleźć pamiątki związane z pisarzem, jego ulubione przedmioty, zdjęcia i rękopisy.

Każde odwiedzane miejsce może poszczycić się barwną historią oraz niepowtarzalnym klimatem. Wycieczkę rozpoczynamy od Pieskowej Skały i jednego z najpiękniejszych zamków odrodzenia. Wiąże się z nim legenda nieszczęśliwej Dorotki, która w imię miłości zginęła śmiercią głodową. Bardziej współczesną postacią związaną z tą twierdzą jest Klementyna z Tańskich Hoffmanowa. Była jedną z pierwszych polskich pisarek tworzących dla dzieci oraz pierwszą kobietą w kraju, która tym sposobem zarabiała na życie. W odwiedziny w swoim czasie przyjeżdżali tu również król Stanisław August Poniatowski i Fryderyk Chopin.

W Pławowicach  nasze kroki powinniśmy skierować przede wszystkim ku XIX-wiecznemu dworowi Morstinów. Pośród rozległych ogrodów, w wiejskiej rezydencji miały miejsce częste spotkania przedstawicieli sztuki i nauki. Bywali tutaj m.in. Jarosław Iwaszkiewicz, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska-Jasnorzewska, Leopold Staff i Antoni Słonimski.

Kolejną atrakcją na szlaku jest zabytkowy dom w Rudawie, zwany również willą „z wieżyczką”, Antoniny Domańskiej. Rezydencja została zbudowany na zlecenie Stanisława Domańskiego i jego żony Antoniny. Antonina Domańska była pisarką, znaną głównie dzięki powieści pt. Historia żółtej ciżemki. Stała się również pierwowzorem dla jednej z postaci Wesela Stanisława Wyspiańskiego. Na początku XX wieku dom ten wynajmował Henryk Sienkiewicz, tworząc nowele i powieść pt. Wiry.

Przedostatnim przystankiem na szlaku „Literaci na letnisku” jest zbudowany w 1823 dwór Niedzielskich w Śledziejowicach. Pozostający przez przeszło sto lat w rękach rodziny majątek, po drugiej wojnie światowej został przejęty przez skarb państwa. Niedługo potem stał się miejscem odpoczynku pracowników tygodnika „Przekrój”. W miesiącach letnich miejsce to było odwiedzane przez Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Jerzego Andrzejewskiego, Zygmunta Mycielskiego i Jerzego Waldorffa.

Zwieńczeniem podróży jest malowniczo położona wioska Lubomierz. To tutaj w latach 90. XX wieku od zgiełku miasta odpoczywała Wisława Szymborska. Wtedy jeszcze nie tak rozpoznawalna poetka swój czas spędzała, pokonując pieszo górskie ścieżki i pracując niestrudzenie w swoim pokoiku. Wiadomość o uhonorowaniu pisarki Nagrodą Nobla wywołała zdziwienie i dumę mieszkańców, która na krótko przed ceremonią wręczenia nagrody przebywała w tej małej miejscowości.

Mogilany – dwór Mikołaja Reja
Dwór w Mogilanach został zbudowany przez krakowskiego kasztelana Wawrzyńca Spytka Jordana w XVI wieku. Stał się miejscem rozpoznawalnym na mapie polskich zabytków, gdy w jego murach powstało dzieło Mikołaja Reja pt. Żywot człowieka poczciwego. W jednym ze swoich wierszy pisarz uwiecznił piękno otaczającego posiadłość renesansowego ogrodu.

Lanckorona – rynek
Ze względu na niepowtarzalny charakter i klimat Lanckorona jest uznawana za miasteczko poetów. O wyjątkowości tego miejsca dowiedzieć się możemy z jednej z piosenek Marka Grechuty, pt. Lanckorona. Stromy rynek w sercu miasta, gdzie życie płynie wolniej, od zawsze odwiedzany był przez rzesze muzyków, pisarzy, artystów, szukających wytchnienia i natchnienia.

Lanckorona – willa Tadeusz
Historia willi Tadeusz zaczyna się wraz z przyjazdem do Lanckorony Józefa Lorenza. Poza tym, że był kierownikiem Szkoły Wydziałowej w Lanckoronie, w historii zapisał się również jako utalentowany dramaturg i poeta. Jest autorem wielu wierszy i sztuk teatralnych, takich jak Na ruinach oraz Zmartwychwstanie. Willa, otoczona unikatowymi gatunkami drzew i krzewów, stała się popularna wśród ludzi sztuki. Posiadłość odwiedzili m.in.: Andrzej Wajda, Jerzy Kawalerowicz, Ewa Bem, Grzegorz Turnau, Andrzej Łapicki, Sławomir Mrożek, Wisława Szymborska i wielu innych.

Wadowice – Muzeum Dom Rodzinny Jana Pawła II
Karol Wojtyła był pierwszym Polakiem wybranym na zwierzchnika Stolicy Apostolskiej. Był również filozofem i pisarzem. W Wadowicach urodził się i dorastał. Mieszkał z rodziną w kamienicy przy ulicy Kościelnej 7. To mieszkanie było świadkiem zarówno wielu szczęśliwych, rodzinnych zdarzeń z życia Karola Wojtyły, jak i wielu tragicznych. Tu właśnie zmarli matka papieża i jego starszy brat.

Wadowice – bazylika Ofiarowania NMP
XIV-wieczna świątynia jest miejscem szczególnym, ponieważ tutaj przyjął chrzest i przystąpił do pierwszej komunii świętej Karol Wojtyła. Podczas papieskich pielgrzymek trzykrotnie odwiedził bazylikę, gromadząc tłumy wiernych i opowiadając o latach młodzieńczych.

Gorzeń Górny – Muzeum Emila Zegadłowicza
Dwór w Gorzeniu Górnym był miejscem życia i twórczości poety, prozaika i tłumacza Emila Zegadłowicza. Szczególną popularność miejsce to zyskało w dwudziestoleciu międzywojennym, gdy Zegadłowicz zaczął zapraszać w swoje progi znanych i cenionych artystów. W niedługim czasie we współpracy z Edwardem Kozikowskim założył również grupę zrzeszającą literatów – „Czartak”.

Sucha Beskidzka – rynek
W poszukiwaniu inspiracji i spokoju, uciekając przed zgiełkiem Warszawy i Krakowa, w roku 1890 do Suchej Beskidzkiej przyjechała Maria Konopnicka. Choć o jej pobycie nie wiadomo zbyt wiele, to prawdopodobnie tutaj pisała nowelę pt. Mendel Gdański. Pamiątkami po wizycie Konopnickiej w tym mieście są ulica jej imienia (stał przy niej dom, w którym zamieszkiwała), oraz tablica poświęcona pisarce na elewacji jednego z budynków.
Na rynku powstała również inna pamiątkowa tablica, poświęcona reżyserowi Billy’emu Wilderowi, który w 1906 roku urodził się w Suchej Beskidzkiej.

Sucha Beskidzka – karczma „Rzym”
Karczma w Suchej Beskidzkiej została zbudowana w XVIII wieku i szybko stała się nie tylko miejscem spotkań i zabaw, ale również handlu i biznesu. Jednak dopiero wiek XIX i ballada Adama Mickiewicza Pani Twardowska, przyniosły jej sławę. Historia i legenda zaczęły się przeplatać. Sama nazwa lokalu została nadana dopiero po drugiej wojnie światowej.

Sucha Beskidzka – zamek
Renesansowy zamek często jest nazywany „małym Wawelem”. Na szczególną uwagę zasługuje biblioteka zamkowa, która mieściła bogate i unikatowe zbiory biblioteczno-muzealne, w sumie 55 tysięcy woluminów. Obecnie większość zbiorów znajduje się w posiadaniu Biblioteki Jagiellońskiej.

Zacznijmy więc od początku. Hrabia Władysław Zamoyski (ur. 18.11.1853 r., w Paryżu) wychował się w rodzinie patriotycznej, dbającej o kultywowanie polskiej tradycji i kultury. Zdobył dużą wiedzę, podróżując po świecie (m.in. jako żołnierz francuskiej kawalerii przebywał rok w Australii, a potem odwiedził jeszcze Hawaje i Stany Zjednoczone). W czasie tych podróży spotkał ludzi pełnych entuzjazmu, gotowych do działania i podejmujących inicjatywę we własnych społecznościach. Inspirował się ich poczynaniami podczas wprowadzania zmian w swoim otoczeniu. Już w czasie podróży zbierał eksponaty, które następnie przekazywał do muzeów. Kiedy otrzymał w spadku po wuju posiadłość na terenie Wielkopolski, gdzie przyjechał z matką i siostrą, miał mnóstwo pomysłów i zapału, aby pozytywnie wpłynąć na zastaną tam rzeczywistość. Z pomocą rodziny otworzył szkołę, ośrodek badań, wspierał różne organizacje broniące polskiej kultury na terenie zaboru pruskiego. Jednak decyzja władz sprawiła, że Zamoyscy musieli opuścić Kórnik. Władysław Zamoyski zakupił wtedy dobra zakopiańskie. Zdziałał tam wiele dobrego i właśnie na szlaku Zamoyskiego można się dowiedzieć więcej o jego zasługach. A należy do nich m.in. znaczne przyspieszenie rozwoju Zakopanego jako ośrodka turystycznego (poprzez wybudowanie kolei z Chabówki do Zakopanego, zbiorników wodnych, założenie spółki handlowej) i troska o rozwój i kształcenie mieszkańców (otwarcie Szkoły Domowej Pracy Kobiet). Niewiele osób jest świadomych, że to właśnie dzięki Zamoyskiemu możliwe było także utworzenie Tatrzańskiego Parku Narodowego.

Nie jest to typowy szlak związany z biografią danej osoby. Twórcy zaplanowali trasę krajoznawczą pokazując nam zabytki, które pojawiały się na przestrzeni kilkudziesięciu lat, a więc nie tylko te, które można wiązać z czasami Generała Bema.

Zwiedzanie szlaku można rozpocząć przy pętli tramwajowej w Borku Fałęckim lub 7 km dalej, na stacji PKP Kraków-Sidzina. Powrót do Krakowa przewidziano pociągiem ze stacji Radziszów (linia Kraków Płaszów – Zakopane). Osoby chcące wrócić do Krakowa na rowerach – będą miały do pokonania dodatkowe 20 km.

Od pętli tramwajowej w Borku Fałęckim szlak biegnie chodnikiem do ulicy Goryczkowej, następnie skręca w lewo w ulicę Żywiecką. Przed skrzyżowaniem z ulicą Zawiłą mija się pomnik upamiętniający miejsce dawnego hitlerowskiego obozu karnego – Stalag 369. Na pobliskiej Górze Borkowskiej zwiedzić można kościół pw. Matki Bożej Zwycięskiej – wzniesiony w 1936 r. oraz dwór z poł. XIX w. (obecnie: Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin PAN) – usytuowany w zabytkowym klasycystycznym parku z kaplicą.
Dalsza trasa wiedzie przez Kobierzyn, gdzie znajduje się Szpital Neuropsychiatryczny im. J. Babińskiego, który powstał w latach 1912 – 1917. Na obszarze ok. 20 ha znajdują się zabudowania i park z kaplicą, wpisane do rejestru zabytków. Podczas II wojny światowej po wymordowaniu pacjentów, zakwaterowano tu formacje Hitlerjugend, potem kompleks zamieniono na szpital wojskowy.

Pokonując ulice: Zawiłą, Babińskiego, Spacerową i Działowskiego, dojeżdża się do stacji PKP Kraków-Sidzina – dawnej wsi, w XI w. należącej do opactwa tynieckiego. Ulicami: Prażmowskiego, Nałkowskiej i Żyzną szlak wiedzie na południe. W pobliżu miejscowej szkoły znajduje się klasycystyczny dworek ze spichlerzem i parkiem w stylu włoskim z licznymi pomnikami przyrody (obecnie: stanowi własność prywatną z artystyczną pracownią odlewniczą – Pegaz).

Na grzbiecie libertowskim trasa skręca w lewo. Przejeżdżając przez Libertów podziwiać można nowoczesny kościół pw. św. Brata Alberta i położony niedaleko niego dwór z początku XIX w., otoczony parkiem krajobrazowym ze starodrzewem.

Dalej szlak skręca w prawo i przez pola prowadzi do drogi Kraków – Zakopane. Po jej przecięciu trasa wiedzie w kierunku wsi Gaj, w XI w. należącej do benedyktynów z Tyńca. Na miejscu drewnianego kościoła z XIII w. wzniesiono w 1626 r. kolejny z cudownym obrazem Matki Boskiej Gajowskiej, przebudowany w XVII w. w stylu barokowym. W tej miejscowości zachował się jeden budynek z dawnych zabudowań dworskich rodziny Bemów. Przy Zespole Szkół im. Jana Pawła II znajduje się granitowa tablica w formie otwartej księgi upamiętniająca pobyt gen. Bema w Gaju w latach 1801-1809.

Po przebyciu kilkuset metrów dociera się do centrum Mogilan. W tej wsi warto zwiedzić kościół i dwór klasycystyczny z XVIII w. z parkiem w stylu francuskim, gdzie wybudowano kopiec parkowo-widokowy (wysokość ok. 3 m). Z Mogilan szlak prowadzi do stacji PKP Radziszów.

Wycieczka ta to podróż krajoznawcza z historią w tle. W trakcie jej trwania podziwiamy piękno podkrakowskich terenów i zabytki o długiej historii. Szlak daje możliwość aktywnego spędzenia czasu z rodziną, łączącego młodsze i starsze pokolenie.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 34353

Pomysłodawcy szlaku zapraszają nas w urzekające Sudety Wschodnie, wiodąc przez Przedgórze Sudeckie, górskie serpentyny, doliny i przełęcze: Jaworową i Lądecką w Górach Złotych, Płoszczynę odgradzającą Góry Bialskie od Masywu Śnieżnika, Puchaczówkę rozdzielającą Krowiarki od Masywu Śnieżnika, oraz do malowniczych miejscowości takich jak: Ząbkowice Śląskie, Kamieniec Ząbkowicki, Złoty Stok, Lądek-Zdrój, Stronie Śląskie, Międzylesie, Międzygórze, Staré Město, Javorník, Bílá Voda, Králíky – dając nam możliwość aktywnego spędzenia czasu poprzez piesze i rowerowe wycieczki, połączone z doświadczaniem spuścizny kulturowej tego terenu.

Całą trasę można przebyć rowerem. Szlak prowadzi głównie przez tereny równinne, z wyjątkiem okolic Złotego Stoku, gdzie czekają na podróżnych strome podjazdy, które później wynagradza możliwość wybrania jednej z kilku tras. Dla zmotoryzowanych wyłączone są jedynie niektóre odcinki, ze względu na niedostępność terenu. Pieszym zapewniono wiele alternatywnych ścieżek w okolicach Złotego Stoku, Lądka-Zdroju, Stronia Śląskiego i Międzygórza, których długość zapewnia komfort zwiedzania.

Zaletą szlaku jest atrakcyjność terenu i jego dokładne oznakowanie, które pozwala na tworzenie własnych wariantów przebiegu trasy, a urozmaicona baza noclegowo-gastronomiczna zachęca do dłuższego zwiedzania.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 34358

• Olsztyn – zamek – Mikołaj Kopernik przebywał w nim stale w latach 1516 ̶-1521, z przerwą w 1519. Pełnił w nim rolę zarządcy. W latach 1519-1521 przygotował strategię obrony zamku i odparł najazd Krzyżaków. Podczas swojego pobytu na zamku prowadził zeszyt, w którym zapisywał notatki z podróży służbowych po administrowanych przez siebie ziemiach. Kopernik zajmował komnaty w reprezentacyjnym skrzydle północnym. Obecnie w zamku mieści się Muzeum Warmii i Mazur, w którym prezentowana jest stała ekspozycja dotycząca Mikołaja Kopernika. Można tutaj zobaczyć m.in. fragmenty własnoręcznie wykonanej przez niego słonecznej tablicy doświadczalnej. Do Olsztyna powracał jeszcze kilkakrotnie, w latach 1524, 1531, 1535 i 1538.
• Dobre Miasto – Kopernik przebywał w nim w 1538 roku, razem z biskupem warmińskim Janem Dansztykiem, podczas objazdu wybranych miast diecezji. Na szczególną uwagę zasługuje kolegiata Najświętszego Zbawiciela i Wszystkich Świętych. Jest to gotycka świątynia, zadziwiająca swoją wielkością. Warto też zatrzymać się na chwilę przy Baszcie Bocianiej. Stanowiła ona część murów okalających miasto w średniowieczu.
• Lidzbark Warmiński – zamek gotycki ̶ był od XIV wieku siedzibą biskupów warmińskich i centrum administracji dominium. Funkcję biskupa warmińskiego pełnił tutaj wuj Kopernika, Łukasz Watzenrode. Astronom przebywał w Lidzbarku kilkakrotnie, pełniąc rolę sekretarza i nadwornego lekarza wuja. Stąd też udał się na studia do Bolonii i Padwy. Obecnie znajduje się tutaj siedziba Muzeum Warmińskiego.
• Orneta – była siedzibą biskupów, nim przeniesiono ją do Lidzbarka. Kopernik przebywał tutaj w 1538 roku, razem z biskupem Janem Dantyszko. Warto tu odwiedzić kościół św. św. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty oraz gotycki ratusz.
• Pieniężno – Kopernik przebywał tutaj kilkakrotnie w związku z pełnioną funkcją administratora dóbr kapituły warmińskiej. Mieszkał wówczas w gotyckim zamku, obecnie w stanie ruiny. Z czasów astronoma pochodzi również kościół św. św. Piotra i Pawła, przebudowany w stylu neogotyckim pod koniec XIX wieku.
• Frombork – Kopernik spędził w nim blisko 30 lat, z przerwami. Na stałe osiadł w 1521 roku. Tutaj też zmarł w roku 1543 r. Objął stanowisko kanclerza. Był również wizytatorem. Pierwotnie został pochowany w katedrze, pod ołtarzem Świętego Krzyża, którym zajmował się za swego życia. Tutaj też znajduje się XVIII-wieczne epitafium astronoma. W 2010 roku szczątki Kopernika zostały przeniesione do bazyliki archikatedralnej Wniebowzięcia NMP i św. Andrzeja Apostoła.
• Elbląg – jak podają źródła, Kopernik miał tu przebywać kilkakrotnie.

• Goszyce, dwór – majątek był własnością teściowej Jana Turowicza, Zofii z Zawiszów Gąsiorowskiej-Kernowej. Podczas II wojny światowej był ośrodkiem życia intelektualnego. Przebywali tu m.in. Czesław Miłosz, Mieczysław Chojnowski oraz Jan Józef Szczepański. Podtrzymywano kontakty z okolicznymi dworami Woźniakowskich w Biórkowie, Zubrzyckich w Wilkowie i Kozłowskich w Luborzycy. Dwór był tematem utworów literackich.
• Niepołomice, dom Jadwigi i Stanisława Kracików – było to miejsce ostatnich wyjazdów Turowiczów, przed śmiercią Jerzego Turowicza. Przyjeżdżali oni tutaj razem ze swoimi znajomymi, m.in. z Markiem Edelmanem, Czesławem Miłoszem oraz Tadeuszem Mazowieckim.
• Kraków, ul. Sobieskiego 7 – w tym domu urodził się i wychował Jerzy Turowicz. Mieszkał tutaj do roku 1938, kiedy poślubił Annę Gąsiorowską.
• Kraków, Uniwersytet Jagielloński – Jerzy Turowicz był związany z Uniwersytetem Jagiellońskim przez całe życie. Najpierw studiował filozofię i historię na Wydziale Filozoficznym. Następnie był asystentem wolontariuszem przy katedrze historii gospodarczej. W 1990 roku otrzymał tytuł doktora honoris causa.
• Kraków – redakcja dziennika „Głos Narodu” przy ul. Smoleńsk. Praca w redakcji na stanowisku dziennikarz i redaktor była pierwszą stałą pracą Turowicza.
• Kraków, ul. Wiślna 12 – w tym miejscu mieściła się od 1946 roku obecna siedziba „Tygodnika Powszechnego”.
• Kraków, ul. Lenartowicza 3 – w 1944 roku majątek w Goszycach przeszedł na własność państwa. Dzięki staraniom przyjaciela Turowiczów, Jerzego Schroedera, otrzymali oni mieszkanie przy ul. Lenartowicza 3 w Krakowie. Zamieszkiwali je wraz z przyjaciółmi od 1945 roku (zostało zlikwidowane w 2011 roku). Podobnie jak to było w Goszycach, miejsce to staje się ośrodkiem szeroko pojętej kultury (tutaj odbywały się dyskusje, czytanie poezji, słuchanie piosenki francuskiej). Na najważniejsze wyposażenie mieszkania składały się książki, gazety i wycinki prasowe gromadzone w teczkach.
• Kraków, ul. Helclów 21 – mieściło się tutaj mieszkanie państwa Szczepańskich, przyjaciół Turowiczów. Stanowiło ono, podobnie jak mieszkanie Turowiczów, miejsce spotkań towarzyskich. Bywał tu m.in. ks. Karol Wojtyła.
• Kraków, Piwnica pod Baranami – Jerzy Turowicz był stałym bywalcem Piwnicy pod Baranami. Przyjaźnił się z jej twórcą, Piotrem Skrzyneckim.
• Kraków, kolegiata św. Anny – Jerzy Turowicz wraz z żoną pojawiał się tutaj co niedzielę na mszy. Spotykał tu m.in. ks. Jana Pietraszko i ks. prof. Józefa Tischnera.
• Tyniec, bazylika ojców Benedyktynów – kościół mocno związany z „Tygodnikiem Powszechnym”. Miejsce rekolekcji redaktorów i współredaktorów oraz pochówku osób związanych ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego” i „Znaku”. Spoczęli tutaj m.in. Jerzy Turowicz z żoną Anną.
• Kalwaria Zebrzydowska – miejsce wypoczynku wakacyjnego Turowicza w latach 80. XX wieku.
• Maków Podhalański – dom Marii i Janusza Boguckich – Turowicz spędzał tutaj wakacje po 1953 roku.
• Kasinka Mała – dom Jana Józefa Szczepańskiego, u którego Turowiczowie spędzali wakacje.
• Pewel Mała, Dom Pracy Twórczej – dla osób ze środowiska „Tygodnika Powszechnego”, „Znaku”, „Więzi” i Klubu Inteligencji Katolickiej. Miejsce wypoczynku wakacyjnego dla rodzin z dziećmi. Od lat 60. XX wieku Turowicz brał udział w odbywających się tutaj spotkaniach środowiska dziennikarskiego, trwających od drugiego dnia świąt Bożego Narodzenia przez tydzień.
• Zakopane – dla Turowicza było to miejsce wypadowe do chodzenia po Tatrach i spotkań z przyjaciółmi.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 52881

Największy rozkwit Gdańska przypada na XVI i XVII w., kiedy to, dzięki położeniu nad Morzem Bałtyckim, bogaci się na handlu morskim. Wyobraźmy sobie miasto, w którym spotykają się kultury, m.in. polska, niemiecka i rosyjska. W porcie panuje nieustanny ruch i gwar. Na każdym kroku napotykamy na bogactwo miasta widoczne w strojach mieszczan i wystroju kamienic.

Właśnie w tych czasach dane było żyć wielkiemu astronomowi Janowi Heweliuszowi. Spacerując po Gdańsku, wstąpiłam do kościoła pw. św. Katarzyny, gdzie go pochowano. Jakież było moje zdziwienie, kiedy moim oczom ukazała się skromna i niepozorna płyta nagrobna, wmurowana w podłogę. Stałam nad nią i przypominałam sobie dokonania Jana Heweliusza. Są one imponujące. Prowadził on obserwacje Księżyca, dzięki czemu wydał dzieło Selenografia (stworzył m.in. dokładne mapy Księżyca). Interesował się także kometami (odkrył cztery).

Rozpoczął tworzenie katalogu gwiazd i atlasu nieba. Niestety, śmierć przerwała tę pracę. Gdyby nie jego badania, być może nigdy nie odkryto by i nie nazwano gwiazdozbiorów: Tarczy Sobieskiego, Gwiazdozbioru Jaszczurki, Małego Lwa, Gwiazdozbioru Psów Gończych, Gwiazdozbioru Sekstantu. Ponadto badacz przyczynił się do rozwoju instrumentów astronomicznych: zbudował szereg oktantów, sekstantów i lunet.

Gdańsk postanowił uczcić wielkiego astronoma, tworząc Szlak Śladami Jana Heweliusza. Trasa szlaku obejmuje następujące lokalizacje:

• Biblioteka Gdańska PAN, ul. Wałowa 15,
• Ul. Jana Heweliusza,
• Skrzyżowanie ul. Korzennej i Heweliusza,
• Ratusz Starego Miasta,
• Pomnik Jana Heweliusza i malowidło Niebo Północne,
• Kościół pw. św. Katarzyny – grób Jana Heweliusza,
• Róg ul. Grobla IV i Straganiarskiej,
• Kościół pw. św. Jana,
• Kaplica Królewska oraz Filia Gdańska Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, ul. Mariacka 42,
• Ratusz Głównego Miasta,
• Centrum Hewelianum, ul. 3 Maja 9a.

Zatem zacznijmy wędrówkę.

Trasa rozpoczyna się w Bibliotece PAN, która ma w swych zbiorach oryginalne dzieła Jana Heweliusza oraz pamiątki po uczonym, m.in. certyfikat nadania Heweliuszowi godności członka honorowego Królewskiego Towarzystwa Naukowego w Londynie z 30 IV 1664 r. oraz własnoręcznie sporządzone wnioski astronoma z obserwacji komety z dnia 10 I 1653 r. PAN posiada zbiór mikrofilmów korespondencji astronoma z największymi uczonymi XVII w. oraz liczne dzienniki obserwacji astronomicznych. Jak czytam na stronie szlaku:

rękopiśmienne heweliana zostały odsprzedane przez jedną z córek astronoma francuskiemu uczonemu Joseph’owi Nicolasowi Delisle. Cenne zbiory zostały zakupione przez Bibliotheque de l’Observatoire de Paris w 1795 r. oraz Bibliothèque Nationale w 1841 r. i pozostają w zasobach tych bibliotek do dziś. Biblioteka PAN pozyskała mikrofilmy na drodze wymiany z paryskimi bibliotekami.

W bibliotece znajduje się również portret uczonego wykonany w 1677 r. przez Daniela Schultza, gdańskiego artystę spokrewnionego z astronomem.

Po wizycie w bibliotece, docieramy na ul. Jana Heweliusza, która znajduje się w rejonie Starego Miasta.

Skrzyżowanie ul. Korzennej i Heweliusza (tablica pamiątkowa w miejscu, w którym stały niegdyś kamienice astronoma) to następny przystanek na trasie. Pasja astronomiczna Heweliusza wiązała się z koniecznością posiadania pracowni. Fundusze na nią pozyskał z prowadzenia browaru odziedziczonego po ojcu. Jak czytamy na stronie szlaku: poprzez zawarcie związku małżeńskiego z Katarzyną Rebeschke, córką bogatego browarnika, Heweliusz przejął zarząd nad dwoma największymi gdańskimi browarami, bowiem żona wniosła w posagu browar mieszczący się w kamienicy sąsiadującej z rodzinnym domem Hevelków. Nieruchomości znajdowały się pod numerami 53, 54 i 55 u zbiegu ulic Pfefferstadt (obecnej ul. Korzennej) i ulicy Baumgarta (obecnej ul. Jana Heweliusza). Kamienice Heweliusza, choć zniszczone, zachowały się po drugiej wojnie światowej. Ostateczna rozbiórka nastąpiła w 1953 r.

Będąc w Gdańsku, nie można pominąć Ratusza Starego Miasta. Jest to miejsce urzędowania Heweliusza, który został rajcą w 1651 r. Jak czytamy na stronie szlaku: w sieni Staromiejskiego Ratusza do dziś zachowała się tablica wykonana z brązu na cześć wybitnego obywatela. Pamiątka pochodzi z 1911 r., została ufundowana z okazji 300. rocznicy jego urodzin.

Spacerując wzdłuż ul. Korzennej, docieramy pod Pomnik Jana Heweliusza i malowidło Nieba Północnego nawiązujące do odkrycia Gwiazdozbiorów. Pomnik astronoma został postawiony w 2006 r., niedaleko Starego Ratusza. Pod stopami odlanego z brązu Heweliusza umieszczono tarczę z zegarem astronomicznym. Obok pomnika, na jednym z budynków mieszkalnych, studenci gdańskiej ASP stworzyli malowidło konstelacji.

Kościół pw. św. Katarzyny to jeden z ważniejszych obiektów szlaku, bowiem znajduje się tu grób Heweliusza. Na stronie trasy możemy przeczytać, iż astronom zmarł 28 stycznia 1687 r. Epitafium, które zdobi grób, zostało ufundowane w 1780 r. przez prawnuka Heweliusza, Daniela Gotlieba Davidssona. W roku 1987 grób został otwarty i pieczołowicie odrestaurowany.

Z kościoła podążamy na róg ul. Grobla IV i Straganiarskiej. To tu w 1611 r. urodził się Heweliusz. Zaś ochrzczony został w kościele pw. św. Jana.

Kolejnym punktem trasy jest Kaplica Królewska oraz Filia Gdańska Wojewódzkiej i Miejskiej Biblioteki Publicznej przy ul. Mariackiej 42. Z biegiem czasu Heweliusz stał się ulubieńcem królów. Jak możemy przeczytać na stronie szlaku: szczególnymi względami cieszył się u Jana III Sobieskiego. Władca wizytował w obserwatorium astronoma w 1673 i 1677 r.. Astronom nie pozostawał dłużny wobec szczodrości króla. Zadedykował mu dzieło Machinae coelestis pars posterior, a wyodrębniona konstelacja siedmiu gwiazd na Drodze Mlecznej nazwana została Tarczą Sobieskiego. Po zwiedzeniu pięknej kaplicy możemy wstąpić do pobliskiej biblioteki, aby pogłębić wiedzę dotyczącą Heweliusza.

Ratusz Głównego Miasta to kolejna atrakcja. Było to miejsce urzędowania Heweliusza, po przeniesieniu rady ze Starego Ratusza. Obecnie Ratusz Głównego Miasta jest oddziałem Muzeum Historycznego Miasta Gdańska. Eksponatem prezentowanym w Sieni Górnej Ratusza Głównego Miasta, a związanym z Janem Heweliuszem, jest imponujący obraz olejny na płótnie, zatytułowany Zimowa panorama Gdańska. Zarówno to dzieło, jak i portret astronoma, wyszły spod pędzla Andreasa Stecha w 1678 r., na zlecenie samego Heweliusza. Obydwa obrazy uczony wysłał w sierpniu 1679 r. do Uniwersytetu Oksfordzkiego dla członków The Royal Society. Portret do dziś wisi w holu uniwersyteckiej Bodleian Library.

Ostatnim miejscem na trasie jest Centrum Hewelianum. Jak czytamy na stronie:

Centrum to stanowi hołd złożony wielkiemu astronomowi, którego odkrycia i fascynacja obserwacjami astronomicznymi są najlepszą formą zachęty do zdobywania wiedzy z zakresu nauk ścisłych przez dzieci i młodzież. To nowoczesne ‘science center’ zostało zlokalizowane w górujących nad centrum Gdańska, zabytkowych obiektach fortyfikacyjnych z XIX w. i stało się miejscem, w którym panuje dziś fizyka i astronomia. Znajdujące się na dwóch poziomach interaktywne stanowiska przedstawiają zagadnienia z dziedziny fizyki i astronomii. Niemal każdy eksponat zawiera elementy interaktywne, wymagające od widza aktywnego uczestniczenia w poznawaniu wiedzy. Dodatkową atrakcją jest możliwość zrobienia zdjęcia ze sławnym gdańszczaninem, tylko parę chwil wystarczy, aby przesłać wykonane zdjęcie na e-maila i cieszyć się tą oryginalną pamiątką w zaciszu własnego domu.

Zachęcam zatem do podróży do Gdańska i podążenia śladem wybitnego XVII-wiecznego astronoma.