Przyjeżdżając do Krakowa zaledwie na parę dni, nie można zobaczyć wszystkiego. Ale jak wybrać te miejsca, które naprawdę warto zwiedzić? Pomocą może być szlak „Hity krakowskich muzeów”. Powstał on, aby zachęcać do obejrzenia najcenniejszych i najciekawszych eksponatów ze zbiorów kilkunastu krakowskich muzeów oraz Muzeum Żup Krakowskich i Kopalni Soli w Wieliczce.

Szlak jest promowany przez broszurę zawierającą opisy wszystkich znajdujących się na nim obiektów. Można się z niej dowiedzieć również o godzinach otwarcia muzeów i ich wystawach stałych. Na końcu znajduje się praktyczna mapka. Informacje zawarte w tym krótkim przewodniku są bardzo przydatne dla turystów. Korzystanie z nich ułatwia poruszanie się po szlaku osobom, który pierwszy raz przyjechały do Krakowa, jak również jego mieszkańcom. Broszurę można znaleźć zarówno w Punktach Informacji Turystycznej, jak i w Internecie.

Dzięki szlakowi „Hity krakowskich muzeów” każdy może znaleźć najciekawszą dla siebie wystawę. Jest to niewątpliwie duża pomoc dla turystów, którzy podążając szlakiem, mogą odwiedzić najbardziej znane krakowskie muzea i zobaczyć najcenniejsze eksponaty.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 34975

Bogactwem Krakowa są liczne muzea, których zbiory stanowią pamiątki różnych epok, a Młoda Polska ma tutaj swoje szczególne miejsce. W obiektach tych, możemy oglądać prace znakomitych twórców – dzieła malarskie, projekty oraz realizacje witraży, grafiki użytkowe, rzemiosło artystyczne, przedmioty codziennego użytku, scenografie i kostiumy teatralne oraz wiele innych. Placówki te prezentują dziedzictwo największych przedstawicieli polskiego modernizmu, którzy swoje artystyczne życie związali z Krakowem – Stanisław Wyspiański, Władysław Podkowiński, Józef Pankiewicz, Leon Wyczółkowski, Józef Mehoffer oraz wielu innych przedstawicieli różnych dziedzin sztuki. W ramach szlaku możemy zobaczyć także secesyjną architekturę oraz aranżacje wnętrz urządzonych we wspomnianym stylu.

Sztuka jest barometrem kultury – jak głosi znana sentencja – co doskonale pokazał trwający niemal trzy dekady modernizm.

Choć dominowało poczucie osamotnienia, przekonanie o bezkresie ludzkiego cierpienia, niemocy człowieka, wszędzie widoczny był nastrój pesymizmu, przemijania, atmosfera dekadencji, to jednak realizowano różne tendencje malarskie (impresjonizm, symbolizm, dekoracyjność secesji, ekspresjonizm).

(Źródło)

W czasie niepewności, zwątpienia, zaniku wiary i kryzysu wszelkich wartości dla artystów sztuka pozostała jedną wartością. Natura, człowiek, kobieta, Daleki Wschód, ludowe baśnie, legendy, mitologie, sztuka średniowiecza należały do najczęściej pojawiających się motywów w sztuce.

Fin de siècle – koniec XIX wieku i pierwsze lata wieku XX – określa się epoką dekadentyzmu i nihilizmu, bowiem ten przełomowy czas okazał się kryzysem kultury, który dosięgną także polską inteligencję. Polskim lekarstwem na upadek kultury i wartości miał być zwrot w stronę macierzystego folkloru. Ludomania – tak nazwano ten młodopolski nurt ideowo-artystyczny – ukierunkowana na kulturę ludową, odznaczała się wyjątkowym zainteresowaniem życiem polskich chłopów. Efektem owej fascynacji wsią była m.in. potrzeba gromadzenia pamiątek etnograficznych, których pokaźną i cenną kolekcję mamy dzisiaj w krakowskim Muzeum Etnograficznym.

Ciekawym obiektem na szlaku jest unikalne w skali Polski muzeum witrażu – to pracownia, w której artyści i rzemieślnicy współpracowali dla osiągnięcia najwyższej klasy dzieł. Efekty pracy twórców przełomu wieków możemy podziwiać w krakowskich świątyniach i kamienicach, nie dziwi już fakt, iż niektórzy moderniści zabiegali o podniesienie rzemiosła artystycznego do rangi sztuk pięknych.

Dekadencka aura nie ogarnęła wszystkich. Na przełomie wieków wciąż żywa była nadzieja Polaków na wyzwolenie Ojczyzny z sideł zaborców. Ogromną rolę w przypominaniu i uświęcaniu wartości narodowych odegrała sztuka młodopolskich artystów. W tym kontekście szczególną postacią, której wspomnienie wielokrotnie powraca w ramach szlaku jest Stanisław Wyspiański – wszechstronny i niezwykle płodny twórca, postać szalenie ważna dla polskiego odrodzenia narodowego. Tutaj, w Krakowie – rodzinnym mieście Wyspiańskiego – mamy okazję przyjrzeć się jego malarstwu, zobaczyć kostiumy i scenografie teatralne, projekty witraży, meble i inne elementy wyposażenia wnętrz oraz wiele rozmaitych pamiątek po artyście.

Dlaczego warto wybrać się na szlak? Ponieważ, poza walorami poznawczymi i estetycznymi, obcując ze sztuką mamy możliwość stworzenia własnych definicji modernizmu, dekadentyzmu, ludomanii czy secesji. Należy jednak pamiętać, iż będą to pojęcia modernizmu, dekadentyzmu, ludomanii i secesji w wersji polskiej, w wersji krakowskiej. Dodatkowym atutem szlaku jest usytuowanie obiektów w historycznym centrum miasta, dzięki czemu atrakcją może stać się sam spacer między muzeami.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 34274

Szlak nauki i wiedzy, stanowiący część krakowskiego szlaku muzeów, został utworzony w ramach realizowanego przez miasto Kraków unijnego projektu pt. „Produkt muzealny w wybranych miastach świata – promocja szlaków muzealnych w Europie”. Na trasie szlaku jest osiem miejsc, z których siedem znajduje się w Krakowie, a jedno w leżącej nieopodal Wieliczce. Autorzy szlaku zachęcają do odwiedzenia muzeów, których zbiory z jednej strony nawiązują do tradycji Uniwersytetu Jagiellońskiego, czyli najstarszej polskiej uczelni, a z drugiej wiążą się z naukami przyrodniczymi, techniką, postaciami słynnych badaczy i uczonych, ukazują rozwój miasta i (nie tylko lokalnych) społeczności.

Pierwszym miejscem na szlaku jest Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego leżące nieopodal Rynku Głównego, przy ul. Jagiellońskiej 15. Zawiera ono największą i najcenniejszą w Polsce kolekcję historycznych instrumentów naukowych, pośród których warto wymienić chociażby przyrządy, którymi przy obserwacjach nieba posługiwał się jeden z najwybitniejszych studentów tej uczelni, Mikołaj Kopernik, oraz datowane na 1054 rok astrolabium i pochodzący z XVI wieku Globus Jagielloński.

Miłośnikom nauki, zafascynowanych postacią Mikołaja Kopernika, warto polecić jeszcze dwa nienależące co prawda do szlaku, ale także ciekawe miejsca. Pierwszym z nich jest Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego (w dawnym forcie Skała) organizujące cykliczne spotkania pt. „Wieczory z gwiazdami”, o których informacje znaleźć można na stronie Obserwatorium. Drugie, to Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych, w ramach którego organizowane są m.in. otwarte wykłady z cyklu „Granice nauki: De Revolutionibus” odbywające się w De Revolutionibus Books & Cafe przy ul. Brackiej 14.

Kolejne miejsce warte odwiedzenia to Muzeum Farmacji Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mieści się ono w jednej z piękniejszych zabytkowych kamienic przy ul. Floriańskiej 25. Można zobaczyć tutaj między innymi, jak wyglądała XVIII-wieczna apteka, z czego robione były lekarstwa, co to jest alembik i jakiej aparatury używano do wytwarzania medykamentów.

Na szlaku znalazło się także miejsce ważne dla wszystkich interesujących się sztuką robienia zdjęć. Nieopodal Parku Krakowskiego i pl. Inwalidów, przy  ul. Józefitów 16, znajduje się Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego. Znaleźć tu można nie tylko bogatą kolekcję dawnych zdjęć, ale także dowiedzieć się, co to jest dagerotyp i jak wyglądały pierwsze aparaty fotograficzne.

Bogatą kolekcję zdjęć dawnych mieszkańców Polski (i nie tylko) zawiera także Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie. Znajduje się ono na krakowskim Kazimierzu, w budynku dawnego ratusza miasta Kazimierza, przy Pl. Wolnica 1. Muzeum to ma już ponad 100-letnią tradycję, w tym czasie udało się tu zgromadzić ponad 80 tysięcy eksponatów, przede wszystkim fotografii i dokumentów ukazujących dawne obyczaje i tradycje ludowe w dawnej Polsce. W kolekcji znalazły się także przedmioty przywiezione przez badaczy i podróżników z innych zakątków Europy i świata. Oprócz wystawy stałej w dawnym ratuszu, muzeum organizuje rozmaite wystawy czasowe w tzw. Domu Esterki przy ul. Krakowskiej 46.

Także na Kazimierzu, przy ul. św. Wawrzyńca 15, w budynkach ponad 100-letniej zajezdni tramwajowej mieści się Muzeum Inżynierii Miejskiej stanowiące doskonałe miejsce dla fascynatów zabytków technicznych, technologicznych, przemysłowych i inżynierii miejskiej. To jedno z młodszych muzeów krakowskich poprzez swoją kolekcję pokazuje historię komunikacji zbiorowej w Krakowie, dzieje polskiej motoryzacji, inżynierii miejskiej, techniki odtwarzania dźwięku i obrazu oraz rzemiosło i przemysł. Wystawa ma charakter interaktywny i poprzez proste doświadczenia z zakresu nauk przyrodniczo-fizycznych pozwala zdobyć wiedzę o właściwościach magnesu, budowie mostów albo o ekologicznych sposobach wytwarzania energii elektrycznej. W obręb muzeum oprócz terenów dawnej zajezdni tramwajowej wchodzi także Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema zlokalizowany na terenie Parku Lotników Polskich, przy al. Pokoju 68.

Przejeżdżając krakowskimi Alejami Trzech Wieszczów nie sposób przeoczyć głównego gmachu Akademii Górniczo-Hutniczej z posągiem św. Barbary na szczycie. Warto, minąwszy posągi górnika i hutnika, wejść do wnętrza gmachu i odwiedzić mieszczące się tutaj Muzeum Geologiczne Wydziału Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska. W korytarzach i krużgankach, na trzech kondygnacjach budynku zgromadzono tutaj w ponad 200 gablotach kilka tysięcy eksponatów składających się na jedną z największych ekspozycji geologicznych w Polsce, prezentującą rozmaite minerały i skamieniałości mieniące się feerią kształtów i barw.

Ostatnim krakowskim miejscem wchodzących w skład szlaku wiedzy i nauki jest Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego (ul. Kopernika 27). Położony nieopodal Ronda Mogilskiego ogród stanowi enklawę zieleni i przyrody i jest najstarszym obiektem tego typu w Polsce. Na obszarze 10 hektarów zgromadzono ponad 5 tysięcy rozmaitych gatunków roślin. Na uwagę zasługuje tutejsza palmiarnia i największa w Polsce kolekcja storczyków. Zobaczyć tutaj można także tropikalne rośliny użytkowe, takie jak kakaowiec, kawa, herbata czy imbir. W obrębie ogrodu działa muzeum botaniczne oraz stacja meteorologiczna. Jako ciekawostkę trzeba dodać, że w budynku muzeum mieściło się niegdyś obserwatorium astronomiczne (działające do II połowy XX wieku), po którym pozostały kopuły oraz niewielka ekspozycja z lunetą w jednej z nich.

Warto wybrać się także poza Kraków, by w pobliskiej Wieliczce odwiedzić Muzeum Żup Krakowskich. Tutejsza kopalnia soli to jedno z największych górniczych muzeów w Europie, wpisane w 1978 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Wchodzący w skład muzeum Zamek Żupny, będący dawną siedzibą zarządców kopalni, to najstarszy obiekt na powierzchni związany z górniczą i solną historią Wieliczki.

Wszystkie muzea znajdujące się na krakowskim szlaku nauki i wiedzy dają zwiedzającym możliwość zdobywania wiedzy i zabawy równocześnie. Przybliżają one zagadnienia związane ze światem przyrody, techniki, farmacji, życia społecznego itp. Ich odwiedzanie dostarcza niezapomnianych wrażeń, a będąc wyprawą w przeszłość, daje także możliwość lepszego poznania teraźniejszości, rozwijania zainteresowań, odkrywania kolejnych fragmentów, tajemnic i zagadek otaczającego nas (wszech)świata. Wędrowanie do kolejnych miejsc może stać się inspiracją do dalszych poszukiwań, być zachętą do zadawania kolejnych pytań światu i sobie.

Zacznijmy nie od samego Krakowa, ale od oddalonej od niego o kilkanaście kilometrów Wieliczki. Tutaj znajduje się słynąca z licznych legend, działająca nieprzerwanie od średniowiecza Kopalnia Soli. Wędrując jej korytarzami, można poznać tradycje oraz historię wielickiej Kopalni. Natomiast specjalnie przygotowana Trasa Górnicza umożliwi zwiedzającemu wcielenie się w rolę prawdziwego solnego górnika i odkrycie tajników jego pracy.

Pozostając jeszcze na moment w Wieliczce, warto odwiedzić Muzeum Żup Krakowskich. Jako jedno z największych muzeów górniczych w Europie, posiada ono unikatową kolekcję maszyn wyciągowych, tzw. kieratów, oraz mnóstwo innych imponujących urządzeń do wydobywania i transportu soli.

Z „solnej krainy” przenosimy się do Krakowa, a dokładnie do Muzeum Etnograficznego. Siedzibą instytucji jest piękny, XV-wieczny ratusz przy placu Wolnica. Na wystawach stałych można zachwycić się licznymi eksponatami nawiązującymi do kultury ludowej. Przedmioty codziennego użytku, różnobarwne stroje chłopskie z poszczególnych rejonów Polski czy zabytki odwołujące się do tradycji to prawdziwa skarbnica wiedzy na temat fascynacji folklorem młodopolskich twórców. W drugim budynku, tzw. Domu Esterki, prezentowane są wystawy czasowe eksponatów z końca XIX i początku XX wieku.

Będąc już w dzielnicy Kazimierz, należy odwiedzić Muzeum Inżynierii Miejskiej, które mieści się w najstarszej krakowskiej zajezdni tramwajowej. W swoich zbiorach posiada eksponaty związane z rozwojem komunikacji miejskiej, elektrowni, gazownictwa oraz gospodarki komunalnej. Zaciekawienie budzi imponująca ekspozycja tramwajów, które kiedyś jeździły po krakowskich ulicach. Z kolei kolekcja prezentująca zabytkowe samochody i motocykle, nawiązuje do historii polskiej motoryzacji.

Z Kazimierza czas ruszyć w stronę centrum. Na ulicy Kanoniczej znajduje się jeden z oddziałów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Jest to Pałac Biskupa Erazma Ciołka. Tutaj z kolei można podziwiać dzieła polskiej sztuki średniowiecznej, renesansowej i barokowej.

Nieopodal znajduje Muzeum Archeologiczne. Oferuje ono wystawy dotyczące bardzo zamierzchłych czasów. Liczne zabytki oraz makiety kreują obraz tutejszych terenów od czasów prehistorii po średniowiecze. Przykładem może być wystawa „Pradzieje i wczesne średniowiecze Małopolski”. Eksponaty i animacje komputerowe przedstawiają życie w różnych epokach historycznych.

Jeden z najważniejszych zabytków krakowskiego Rynku to wieża ratuszowa, która jest właściwie pozostałością po ratuszu zburzonym w 1820 roku. Kiedyś była to siedziba władz miejskich, jak również skarbiec królewski, ale i centralny punkt krakowskiego Rynku. Pod wieżą znajdują się rozległe piwnice, pełniące dawniej funkcję więzienia, a obecnie zagospodarowane, jako sceny teatralne. Ponadto w wieży można zobaczyć eksponaty dotyczące historii miasta oraz unikatowy zestaw 14 gmerków z 1444 roku.

W Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w Sukiennicach usytuowanej w centralnym miejscu na Rynku reprezentowana jest jedna z największych w Polsce stałych wystaw polskiego malarstwa i rzeźby. Można podziwiać tutaj bogaty zbiór obrazów wybitnych artystów.

Tuż obok Rynku, przy pl. Mariackim znajduje się kamienica Hipolitów. Jest to dwupiętrowy budynek wzniesiony początkiem XVII wieku. W jego wnętrzu zgromadzono liczne eksponaty dokumentujące życie i twórczość krakowskich artystów. Ponadto wystawy stałe prezentują wygląd mieszkań od XVII do XIX wieku. Dzięki temu można zobaczyć jak urządzano kiedyś sypialnie małżeńskie, gabinety, salony, pokoje czy bawialnia.

Przy ulicy Floriańskiej stoi kamienica, w której mieszkał i tworzył jeden z najwybitniejszych polskich malarzy XIX wieku. Obecnie jest to oddział Muzeum Historycznego Miasta Krakowa – Dom Jana Matejki. Znajdują się tutaj liczne pamiątki z życia artysty. Jest to głównie kolekcja rzemiosła artystycznego, tkaniny, broń oraz zbiory etnograficzne zgromadzone przez malarza.

Kolejnym punktem na trasie jest wzniesiony pod koniec XV wieku Barbakan – punkt centralny fortyfikacji miejskiej dawnego Krakowa oraz perełka polskiej architektury obronnej. Zbudowany został na planie niepełnego koła. Z zewnątrz otaczała go niegdyś głęboka fosa, zaś w jego wnętrzu usytuowana była jedna z głównych bram prowadzących do miasta. Obecnie zwiedzający może zapoznać się tutaj z zarysem historycznym rozwoju fortyfikacji miejskich.

Warto zobaczyć również mury obronne. Jest to zachowany dotychczas fragment krakowskich obwarowań z Bramą Floriańską i trzema przylegającymi do niej basztami.

Dalej przy ulicy Świętego Jana mieści się Muzeum Książąt Czartoryskich. Arsenał jest jego częścią, a eksponaty tam zgromadzone prezentują zabytki sztuki starożytnej: egipskiej, etruskiej, greckiej oraz rzymskiej.

W kamienicy Szołayskich z XV wieku usytuowanej przy Placu Szczepańskim można obejrzeć wystawę „Zawsze Młoda! Polska sztuka około 1900”. Jest ona poświęcona twórczości Stanisława Wyspiańskiego oraz Feliksa Jasieńskiego. Prezentuje ona wybrane dzieła artystów, m.in. obrazy, grafiki.

Doskonałym przykładem XX-wiecznego domu mieszkalnego jest kolejny obiekt muzealny na trasie szlaku – dom Józefa Mehoffera. Ten tworzący w Młodej Polsce artysta zakupił w 1932 roku dom w centrum Krakowa, po czym wyposażył go w stylowe meble, dzieła sztuki oraz urządził przy nim ogromny, bajeczny ogród. W ten sposób nadał temu miejscu cechy rodzinnego pałacyku. Z inicjatywy jego syna Zbigniewa budynek po śmierci artysty pozostał praktycznie w nienaruszonym stanie, przekształcony na muzeum poświęcone twórczości Józefa Mehoffera. Dzięki temu, że stworzony przez niego wystrój wnętrz został właściwie niezmieniony, teraz można zobaczyć jak wyglądały ówczesne rezydencje. Na parterze z znajdują się pomieszczenia reprezentacyjne tj. salon, jadalnia, zaś na piętrze pokoje bardziej kameralne. Wszystkie wyposażone są w zabytkowe meble, żyrandole, witraże i dzieła sztuki.

Na końcu trasy czeka jeszcze Gmach Główny Muzeum Narodowego w Krakowie, w którym znajdują się trzy galerie stałe. Zbiory w nich zgromadzone prezentują zjawiska sztuki polskiej minionego i obecnego stulecia. Ponadto można zobaczyć eksponaty polskiego i zachodnioeuropejskiego rzemiosła artystycznego z okresu od średniowiecza do secesji jak również bogaty zbiór polskich militariów wykorzystywanych w minionych stuleciach.

Zachęcamy do zapoznania się ze szlakiem i ofertą wybranych muzeów. Będzie to wyjątkowa okazja do odkrycia tradycji i zwyczajów, które powoli odchodzą w niepamięć.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 32835

W tym roku projekt obejmuje promocję wybranych atrakcji turystycznych na terenie Beskidu Wyspowego, Gorców oraz Pienin. Trasa szlaku wiedzie przez 13 miejscowości położonych pośród malowniczych krajobrazów gór, lasów. Na szlaku znalazło się 15 miejsc, obiektów i atrakcji zarówno tych dobrze znanych turystom, jak: zamek Dunajec w Niedzicy, przełom Dunajca czy uzdrowiska w Rabce-Zdroju i Szczawnicy, jak i tych mniej znanych, ale wartych odwiedzenia, jak chociażby Gospodarstwo W Słonecznej Dolinie z Kamienicy, gdzie na najmłodszych czekają warsztaty pszczelarskie, Gospodarstwo Koziarnia z Pogórzan organizujące m.in. warsztaty pieczenia chleba oraz zespół pałacowo-dworski w Kamienicy, gdzie na najmłodszych czekają wyprawy konne. Są tutaj także prawdziwe perełki, jak Wioska Indiańska w Szczyrzycu, Gajówka Mikołaja w Łopusznej, Pijalnia Wód Mineralnych w Szczawie, czy Obserwatorium Astronomiczne na Lubomirze.

Obiekty znajdujące się na szlaku Małopolska dla Dzieci rozmieszczone są na dosyć rozległym terenie. Miejsca na szlaku zachęcają do rodzinnych wypadów: dla zdrowia (np. do uzdrowiska w Rabce Zdroju lub w Szczawnicy czy pijalni wód mineralnych w Szczawie), dla sportu (np. aby poznać uroki jazdy na nartach w Ostoi Górskiej Koninki), dla smaku (w tłoczni Maurer w Zarzeczu można dowiedzieć się jak wytwarza się sok jabłkowy, a w gospodarstwie Koziarnia w Pogórzanach, jak robi się ser), dla wiedzy i zabawy (np. podczas warsztatów odbywających się w Wiosce Indiańskiej w Szczyrzycu czy tych organizowanych przez Muzeum im. Władysława Orkana w Rabce-Zdroju, jak i spoglądając w niebo przez lunetę w obserwatorium astronomicznym na Lubomirze). Podczas kolejnych wypraw można sprawdzić, jak „działa” świat przyrody (np. na warsztatach pszczelarskich w gospodarstwie W Słonecznej Dolinie czy zwiedzając ekspozycję poświęconą mieszkańcom puszczy karpackiej w Gajówce Mikołaja w Łopusznej), posmakować górskiego pstrąga (na łowisku w Krościenku nad Dunajcem), posłuchać górskich opowieści podczas spływu Dunajcem i dowiedzieć się, jak wyglądało kiedyś życie na zamku w Niedzicy (i czy tam na pewno nic nie straszy?!).

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 33163

Jako jeden z głównych produktów turystycznych regionu, ma na celu ocalenie od zapomnienia reliktów przemysłu naftowego, który w powiecie gorlickim rozwijał się od 2. połowy XIX wieku.

Na trasie szlaku znajdują się liczne pamiątki i zabytki dokumentujące historię oraz działalność pionierów przemysłu naftowego Ziemi Gorlickiej (m.in. Wojciecha Biechońskiego, Władysława Długosza, Wiliama H. Mac Garvey’a, Adama Skrzyńskiego, Józefy Szymonowicz i Ignacego Łukasiewicza), wytypowane z uwzględnieniem kryteriów: unikatowości, wartości historycznej, wartości artystycznej otoczenia naturalnego i kulturowego oraz dostępności dla zwiedzających.

Szlak Naftowy na Ziemi Gorlickiej prowadzi przez 13 miejscowości: Gorlice, Ropicę Polską, Szymbark, Ropę, Łosie, Bielankę, Siary, Sękową, Kryg, Kobylankę, Lipniki, Libuszę oraz Zagórzany. W ramach jego oznakowania ustawiono 8 dużych tablic informacyjnych: w Gorlicach, w Bieczu, w Ropie, w Krygu, w Sękowej; 6 tablic adresowych oraz 20 tablic kierunkowych.

Obiekty na Szlaku

W budynku gorlickiego ratusza (Rynek 2), w którym mieściła się apteka, Ignacy Łukasiewicz prowadził prace nad destylacją ropy. Upamiętniają to: znajdujący się wewnątrz budynku okolicznościowy portal, tablica pamiątkowa oraz rekonstrukcja pierwszej na świecie ulicznej lampy naftowej jego autorstwa, zapalonej na skrzyżowaniu ulic Kościuszki i Węgierskiej w 1854 roku. W tym miejscu o wydarzeniu przypominają dziś kapliczka z Chrystusem Frasobliwym oraz pomnik Łukasiewicza, który został wyobrażony również na Pomniku Tysiąclecia (ul. Legionów). Pamiątki związane z jego badaniami oraz rozwojem przemysłu eksponuje także Muzeum Regionalne PTTK znajdujące się przy ulicy Wąskiej 7–9. Sam proces wydobycia i przerabiania ropy można prześledzić w Skansenie Przemysłu Naftowego „Magdalena” (ul. Lipowa). Zrekonstruowano tam m.in. samowypływ oleju skalnego gromadzonego w bęsiorach, kopankę „Ćwiartkę”, szyb z drewnianą wieżą wiertniczo-widokową, kuźnię oraz urządzenia i maszyny wiertnicze.

O rozwoju kopalnictwa naftowego w Ropicy Polskiej przypomina dziś figurka św. Barbary, patronki górników i naftowców, wzniesiona w 1888 roku przez rodzinę Nowaków (przy drodze krajowej nr 28 Wadowice – Krosno).

Natomiast w Szymbarku, w którym złoże odkryte w 1880 roku pozwoliło na otwarcie czterech kopalń, zachował się średniowieczny słup służący do spalania ropy w celach sygnalizacyjnych, przebudowany później na kapliczkę (widoczny z drogi krajowej nr 28 Wadowice – Krosno, ok. 850 m od kościoła parafialnego w kierunku Nowego Sącza).

Kolejnym miejscem oznaczonym na Szlaku jest wieś Ropa, w której wybudowano pierwszą pozaapteczną destylarnię. Zachowały się tu pochodzące z XIX wieku kopanki i odwierty.

W Łosiu można zobaczyć zagrodę łemkowską pochodzącą z 1891 roku, której mieszkańcy trudnili się maziarstwem, obwoźną sprzedażą dziegciu stosowanego w medycynie ludowej oraz mazi drzewnej służącej do smarowania osi wozów i innych ruchomych elementów sprzętów gospodarczych. W 2. połowie XIX wieku maziarze poszerzyli swój asortyment o smary techniczne, oleje i naftę, wpływając tym samym na niezwykły rozwój Łosia. O jego bogactwie świadczy zachowana zagroda składająca się z chaty, stodoły i spichlerza, a całość uzupełnia ekspozycja w filii Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów. dokumentująca historię lokalnego przemysłu.

Kolejną wsią łemkowską na Szlaku, której mieszkańcy trudnili się maziarstwem, jest położona na południe od Szymbarku Bielanka.

Z niej szlak prowadzi do Siar będących dobrami rodowymi Długoszów (secesyjny zespół pałacowo-parkowy), gdzie powstawały pierwsze w Zachodniej Galicji studnie ropne. W Siarach wyeksponowane zostały dawne urządzenia wiertnicze z czynnymi otworami „Siary 101” (na posesji prywatnej) oraz „Siary 105” (obok drogi powiatowej Siary – Owczary, ok. 3 km od krzyżówki w Siarach).

Pomnik upamiętniający Władysława Długosza został ustawiony w centrum sąsiedniej wsi Sękowej. Tam też – na cmentarzu parafialnym – znajduje się mauzoleum rodowe. Z Sękową związana jest ponadto postać Józefy Szymonowicz, dziedziczki wsi, współwłaścicielki miejscowej kopalni oraz fundatorki neogotyckiego kościoła pw. św. Józefa. Dziedzictwo przemysłowe tego rejonu prezentuje Skansen Naftowy (przy drodze krajowej nr 999), którego ekspozycja przybliża proces technologiczny wydobycia, oczyszczania i transportu ropy.

Jedne z najbardziej wydajnych złóż ropy naftowej znajdowały się w Krygu. Miejscowość otaczają wysokie kiwony i szyby naftowe przypominające o okresie gwałtownego rozwoju przemysłu naftowego. W tamtejszej szkole podstawowej im. Ignacego Łukasiewicza znajduje się izba pamięci z kolekcją lamp naftowych. O przeszłości wsi przypominają ponadto figura św. Barbary oraz kościół parafialny pw. NMP Królowej Polski z witrażami ufundowanymi przez miejscowych nafciarzy.

Na północ od Krylu znajduje się czynna kopalnia ropy Kobylanka, pierwotnie należąca do księcia Stanisława Jabłonowskiego, w której przez destylację ropy uzyskiwał asfalt i naftę. Na miejscu można zwiedzać kaplicę dworską w przysiółku Skała ufundowaną przez jego małżonkę, hr. Marię Wielopolską.

Innym cennym zabytkiem jest kopanka „Anna” w Lipinkach, należąca do hr. Jadwigi Straszewskiej. Zachował się też dwór hrabiny zbudowany na przełomie XIX i XX wieku.

Kolejnym punktem Szlaku Naftowego na Ziemi Gorlickiej jest prywatne Muzeum Przemysłu Naftowego i Etnografii w Libuszy założone przez Annę i Tadeusza Pabisów. Zgromadzono w nim ponad 600 eksponatów dokumentujących historię lokalnego przemysłu, w tym: destylarnię nafty, kuźnię kopalnianą, galony ceramiczne na naftę i formy parafinowe z rafinerii hr. Adama Skrzyńskiego, jednego z potentatów naftowych Ziemi Gorlickiej. Ponadto Muzeum prezentuje rekonstrukcje szybów naftowych oraz obszerną dokumentację starych kopalń, biogramy, pamiętniki i zapiski nafciarzy, mapy, fotografie, narzędzia wiertnicze oraz eksploracyjne.

Z Libuszy warto udać się do pobliskich Zagórzan, w których znajduje się rodowa posiadłość oraz piramidalne mauzoleum Skrzyńskich projektowane przez Mariana Teodora Talowskiego.

Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 53855