W 2011 r. w Wieliczce powstała nowa trasa turystyczna – Wielicki Szlak Szybów Górniczych. Na trasie, oznaczonej tablicami zlokalizowano 12 miejsc, gdzie znajdowały się szyby wielickiej kopalni, które zostały zasypane lub uległy zawaleniu.
Obiekty na Wielickim Szlaku Szybów Górniczych:
- Szyb Boner, ul. Chopina 6 x Górnicza,
Wydrążony w latach 1532-33. Osiągnął 72 m głębokości. Nosił imię żupnika Jana Bonera, bankiera i doradcy finansowego króla Zygmunta I Starego. Dnia 15 XII 1644 r., opuszczając paszę dla koni, zaprószono ogień. Szyb doszczętnie spłonął, stając się zarzewiem trwającego osiem miesięcy, tragicznego w skutkach pożaru kopalni.
- Szyb Bużenin, ul. Adama Asnyka,
Wydrążony w latach 1564-65. Osiągnął 100 m głębokości. Nazwa szybu pochodzi od żupnika Hieronima Bużeńskiego. Najdalej na wschód wysunięty szyb wydobywczy kopalni wielickiej. Po zasypaniu w 1824 r. jego funkcje przejął szyb Loiss.
- Szyb Goryszowski, Parking poniżej ul. Dembowskiego,
Najstarszy szyb wydobywczy wielickiej kopalni. Wydrążony ok. 1288 r. Osiągnął 52 m głębokości. Jego nazwa pochodzi od Gierasza, mieszczanina krakowskiego i bachmistrza szybu. Zasypany w XV w. Na poziomie I kopalni zachowała się drewniana obudowa szybu
- Szyb Janina, ul. Janińska przy budynku Sądu,
Wydrążony w 1681 r. Osiągnął głębokość 91 m. Nazwa szybu nawiązuje do imienia, panującego wówczas, króla Jana III Sobieskiego. Otworzył nowy, bogaty rejon wydobywczy nazwany Górami Janińskimi, który sąsiadował z prywatną kopalnią soli Lubomirskich w pobliskiej Sierczy. Zasypany w 1865 r., rokpo uruchomieniu szybu Św. Kingi.
- Szyb Leszno, ul. Klaśnieńska obok posesji 19,
Wydrążony w 1651 r. Osiągnął 92 m głębokości. Pierwszy szyb kopalni wielickiej o przekroju kołowym. Wyposażony w kamienne schody, które po zawaleniu wymieniono na drewniane. Pełnił funkcję komunikacyjną dla górników i turystów. W XIX w. szybem odprowadzano dymy z podziemnej kuźni pracuj ącej na I poziomie kopalni. Zasypany w 1882r.
- Szyb Kunegunda, ul. Klaśnieńska 28,
Wydrążony po 1613 r. Osiągnął głębokość ok. 95 m. Znajdował się na terenie prywatnej kopalni magnackiej rodziny Lubomirskich. Po długotrwałym procesie sądowym i udowodnieniu eksploatacji nim soli z dóbr królewskich, został w 1717 r. znacj onalizowany i wkrótce zasypany.
- Szyb Ligęza, ul. Stefana Batorego,
Wydrążony w latach 20. XVII w. do głębokości 60 m. Zgodnie z planem miał przejąć funkcje, będącego w złym stanie technicznym, szybu Seraf. Wkrótce po zgłębieniu drewniana obudowa uległa zniszczeniu pod naporem zawodnionej warstwy ziemi (tzw. kurzawki), zalegającej na głębokości kilkunastu metrów.
- Szyb Seraf, ul. Stefana Batorego,
Wydrążony w 1442 r. za żupnika Mikołaja Serafina z Włoch. Osiągnął 60 m głębokości. W XV w. nad szybem zamontowano pierwszą maszynę wyciągową o napędzie konnym, tzw. kierat polski. W XVIII i XIX w. szyb służył wyłącznie celom komunikacyjnym dla licznej załogi górniczej pracującej we wschodniej części kopalni.
- Szyb Loiss, ul. Słowackiego,
Szyb wydrążony w latach 1577-79. W XIX w. osiągnął 141 m głębokości. Inwestorem szybu była spółka rodziny Loissów. Zgłębienie i utrzymanie szybu utrudniały warunki geologiczne (zawodnienie gruntu, tzw. kurzawka). Wydobywane szybem gorsze gatunki soli (tzw. rum solny), spławiano do prywatnych warzelni w Toruniu i Bydgoszczy (XVI-XVII w.). Szyb zasypano w 1948 r.
- Szyb Swadkowski, ul. Dembowskiego 9,
Szyb wydrążony w czasach króla Kazimierza Wielkiego (poł. XIV w.). Osiągnął 54 m głębokości. Nazwa szybu pochodzi od żupnika o imieniu Świątko. Zasypany pod koniec XV w.
- Szyb Świętosławski, między ul. Zamkową, a Powstania Warszawskiego,
Szyb wydrążony w czasach króla Kaziemierza Wielkiego (poł. XIV w.). Osiągnął 57 m głębokości. Pogarszający się stan techniczny doprowadził w 1620 r. do jego katastrofy. Szyb wraz z sąsiadującymi komorami uległ zawaleniu. W jego miejscu powstało zapadlisko powierzchniowe. Uszkodzeniu uległy też mury Zamku Żupnego.
- Szyb Wodna Góra, między ul. Zamkową, a Powst. Warszawskiego.
Szyb wydrążony w czasach króla Kazimierza Wielkiego (2 poł. XIV w.). Na początku XIX w. osiągnął głębokość 247 m. Służył do odwadniania kopalni. Wydobyta na powierzchnię słona woda spływała grawitacyjnie, drewnianymi rynnami, do warzelni. Zasypany w 1868 r., wkrótce po zainstalowaniu maszyny parowej nad szybem Regis, który przejął funkcję odwadniania.
(Na podstawie: serwisu Wieliczka – Solne Miasto)
Wielicki Szlak Szybów Górniczych był nominowany w kategorii ATRAKCJA TURYSTYCZNA w plebiscycie Wielkie Odkrywanie Małopolski 2012.
Trasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 53888
