Rembrandt van Rijn jest niepodważalnym symbolem europejskiego malarstwa barokowego. Polska może poszczycić się trzema obrazami tego holenderskiego twórcy. To nie jedyny powód do dumy. Na terenie dzisiejszej Polski żył malarz ochrzczony mianem „Śląskiego Rembrandta”. Mowa o Michaelu Willmannie, prekursorze malarstwa barokowego na Śląsku i jednym z najważniejszych malarzy tej epoki w Europie Środkowej. Nie dziwi zatem fakt, że Szlak Sakralnej Sztuki Barokowej został nazwany jego imieniem.

Hasło przewodnie śląskiego szlaku brzmi: Niech te skarby dawnej kultury wreszcie zaczną służyć na rzecz lokalnych społeczności! Zadaniem projektu jest bowiem przekształcenie, często zapomnianych, dzieł barokowych mistrzów w atrakcje kulturowe i turystyczne, które z jednej strony będą aktywizować lokalne społeczności, z drugiej zaś staną się magnesem przyciągającym na Śląsk turystów i miłośników sztuki.

Jak czytamy na stronie projektu:

barokowa sztuka sakralna na Śląsku to bez wątpienia kulturowy fenomen na skalę europejską. Powstałe wówczas licznie wspaniałe dzieła architektury, rzeźby i malarstwa są dzisiaj ważnym bogactwem kulturowym tego regionu (…). Ten ogromny potencjał kulturowy Śląska jednak wciąż pozostaje nie w pełni wykorzystany dla aktywizacji i promocji regionu – wspaniałe dzieła barokowych mistrzów są często trudno dostępne, niekiedy zaniedbane, a na ogół pozbawione podstawowych i przystępnych informacji.

Szlak Sakralnej Sztuki Barokowej jest stosunkowo nowym i nieustannie wzbogacanym projektem. Ma on być zbudowany z czterech części: odcinka centralnego, wschodniego, północnego i zachodniego.

Pierwszy został już opracowany i obejmuje tereny leżące między Byczeniem a Lubawką. Na trasie tej możemy zwiedzić:

• Lubawkę, kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP,
• Lubawkę-Podlesie, kościół filialny pw. św. Krzysztofa,
• Okrzeszyn, kościół filialny pw. Narodzenia NMP,
• Chełmsko Śląskie, kościół parafialny pw. Świętej Rodziny,
• Krzeszówek, kościół filialny pw. św. Wawrzyńca,
• Krzeszów, kościół pw. św. Józefa,
• Krzeszów, kościół opacki pw. Łaski NMP,
• Betlejem koło Krzeszowa,
• Stare Bogaczowice, kaplica pw. św. Anny,
• Stare Bogaczowice, kościół parafialny pw. św. Józefa,
• Strzegom, kościół parafialny pw. św. Piotra i św. Pawła,
• Lusinę, kościół filialny pw. Najświętszej Marii Panny,
• Zastruże, kaplica pw. Matki Boskiej Królowej Świata,
• Wierzbną, kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP,
• Świdnicę, kościół parafialny pw. św. Józefa,
• Świdnicę, kościół katedralny pw. św. Stanisława i św. Wacława,
• Uciechów, kościół filialny pw. św. Bartłomieja,
• Bobolice, kościół filialny pw. Matki Boskiej Bolesnej,
• Ząbkowice Śląskie, kościół parafialny pw. św. Anny,
• Ząbkowice Śląskie, ratusz,
• Ząbkowice Śląskie-Sadlno, kościół parafialny pw. św. Jadwigi,
• Kamieniec Ząbkowicki, kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP i św. Jakuba
  Starszego,
• Byczeń, kościół filialny pw. św. Marcina.

Odcinek wschodni ma obejmować obszar od Byczenia aż po Cieszyn. Ma być pętlą przebiegającą przez rejon Nysy (Otmuchów, Nysa, Ścinawa Nyska), Głogówek, Głubczyce, Opawice, Kietrz, Maciowakrze, Tworkowo, Rybnik, Rudy, Ligocką Kuźnię, historyczną część Śląska leżącą aktualnie po stronie czeskiej, czyli przez Opawę, Krnov oraz Javornik w Jesseniku. Kamieniec Ząbkowicki ma zamykać ten odcinek.

Szlak północny jest najmniej zaawansowany koncepcyjnie. Obecne plany przewidują trasę przez: Henryków – Siciny, Strzelin, Oławę, Oleśnicę, Trzebnicę oraz Wołów. Ponadto ma ona obejmować kościoły rozlokowane wokół Wrocławia, związane z działalnością Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą (np. Oleśnica Mała, Dobrzykowice Wrocławskie). Koncepcja ta może jednak ulec zmianie.

Trasa zachodnia przebiegać będzie przez obiekty znajdujące się na linii Lubawka – Żagań. Szlak Sakralnej Sztuki Barokowej to nie tylko architektura. To również barokowi malarze. Do tej pory opracowano dzieła najlepszych i najciekawszych twórców centralnego odcinka szlaku. Tworzą go dwadzieścia cztery dzieła, m.in. Michaela Willmanna, Georga Neunhertza, Petera Brandla, Johanna Franza Hoffmanna, Felixa Antona Schefflera, Franza Heigela, Johanna Michaela Steinera, Josepha Hoeckera oraz Johanna Nepomuka Kümpfflego. Dzieła te znajdują się w szesnastu miastach i wsiach położonych na terenie pomiędzy Chełmskiem Śląskim i Lubawką na zachodzie a Ząbkowicami Śląskimi i Kamieńcem Ząbkowickim na wschodzie.

Twórcy projektu podkreślają:

co ważne, szlak biegnie nie tylko przez często odwiedzane przez turystów miejscowości, jak Krzeszów, Strzegom, czy Świdnica, lecz także obejmuje mało znane, by nie rzec – zapomniane miejsca, jak Krzeszówek, Zastruże, Lusina, Wierzbna, Uciechów, Bobolice czy Byczeń. I to właśnie dla tych miejscowości uczestnictwo w szlaku jest wielką promocyjną szansą.

Na zakończenie słów kilka o trzech ciekawych obiektach znajdujących się na centralnym odcinku szlaku.

Chełmsko Śląskie – kościół parafialny pw. Świętej Rodziny
Pierwsza wzmianka o kościele pw. św. Józefa pochodzi z 1343 r. W latach 1670–1675 średniowieczny kościół rozebrano, a na jego miejscu wzniesiono budowlę barokową. Kościół posiada bogate wyposażenie barokowo-rokokowe. Ołtarz główny wykonał rzeźbiarz z wrocławskiego warsztatu Christopha Königera, zwany Mistrzem Chełmskim. Obraz w ołtarzu ukazujący Świętą Rodzinę jako Trójcę Stworzoną mógł stworzyć Felix Anton Scheffler. Ambona to dzieło krzeszowskiego snycerza, Georga Schröttera. Oprócz obrazów Petera Brandla Św. Bernard z aniołem oraz Georga Wilhelma Neunhertza Św. Innocenty, w chełmskim kościele znajdują się także inne ciekawe malowidła. Na filarze nawy północnej wisi obraz Pocałunek Marii, który jest kopią obrazu Willmanna z 1682 r. Na ścianach nawy znajduje się 14 stacji Drogi Krzyżowej, najprawdopodobniej autorstwa Schefflera. Co ciekawe, dzieła te są wzorowane na obrazach Willmanna i Martina Leistritza, które znajdowały się niegdyś w kaplicach Kalwarii krzeszowskiej. W nawie północnej znajdują się dwa ołtarze z barokowymi obrazami: wykonaną najprawdopodobniej przez Johanna Franza Hoffmanna kopię obrazu Petera Brandla Św. Jan Nepomucen rozdający jałmużnę oraz Apoteozę Św. Józefa, wzorowaną na fresku Willmanna. W nawie północnej znajduje się barokowy ołtarz z obrazem Madonna z Dzieciątkiem w wieńcu różanym Adalberta Rednera. W prezbiterium wisi obraz Ofiarowanie różańca św. Dominikowi Hieronymusa Richtera.

Krzeszów – kościół opacki pw. Łaski NMP
Kościół opacki pw. Łaski Najświętszej Marii Panny w Krzeszowie został wybudowany w latach 1728–1735 na miejscu średniowiecznego kościoła z końca XIII w. Do najciekawszych elementów wystroju wnętrza należy zaliczyć wybitnej klasy artystycznej malowidła freskowe na sklepieniach autorstwa Georga Wilhelma Neunhertza, organy Michaela Englera Młodszego, trzy obrazy Michaela Willmanna umieszczone na ścianie Kaplicy Loretańskiej w północnym ramieniu transeptu, obrazy ołtarzowe Petera Brandla i Felixa Antona Schefflera w kaplicach bocznych, a także dzieła otoczone kultem: cudowny obraz Matki Boskiej Łaskawej z XIII w. wkomponowany w bogatą oprawę ołtarza głównego, figurkę Emmanuela oraz średniowieczny krucyfiks z Wierzbnej.

Betlejem koło Krzeszowa
Założenie architektoniczne o nazwie Betlejem usytuowane jest na leśnej polanie, dwa kilometry na zachód od klasztoru Cystersów w Krzeszowie. Kaplica Groty Narodzenia Pańskiego – skromna jednonawowa budowla – została wzniesiona w latach 1674–1677 dokładnie według planu i wymiarów betlejemskiego pierwowzoru. Budową kaplicy prawdopodobnie kierował klasztorny architekt Martin Schuppert. Dekoracje sztukatorskie we wnętrzu wykonał Matthias Mayr z Bawarii, a wśród wyposażenia znajdowały się niegdyś obrazy ołtarzowe autorstwa Michaela Willmanna i Martina Leistritza oraz umieszczona w niszy szopka z figurami autorstwa Georga Schröttera. Niestety, obecnie kaplica jest całkowicie pozbawiona wyposażenia i wymaga pilnej renowacji. Drewniany pawilon z malarską dekoracją Georga Wilhelma Neunhertza został wzniesiony kilkanaście metrów od Groty Narodzenia na palach wbitych w dno pobliskiego stawu. Założony na planie ośmioboku Pawilon Opata symbolizował „Dawidowe miasto Betlejem” i dopełniał Bożonarodzeniową symbolikę tego niezwykłego miejsca.