Szlaki Małopolski

Szlaki Małopolski

Szlaki Małopolski to platforma informacyjno-promocyjna poświęcona turystyce kulturowej, ze szczególnym uwzględnieniem szlaków kulturowych, czyli tematycznych tras zwiedzania.

Szlaki Małopolski skierowane są zarówno do turystów, jak i do operatorów szlaków kulturowych. Informacje zamieszczone w serwisie opracowywane są na podstawie materiałów udostępnionych przez operatorów poszczególnych szlaków w Internecie, MIK nie koordynuje żadnego ze szlaków.

Szlak Orlich Gniazd

Obiekty:
  • Olsztyn – zamek
  • Suliszowice – warownia
  • Morsko – zamek Bąkowiec
  • Mirów – zamek
  • Bobolice – zamek
  • Koziegłowy –zamek
  • Siewierz – zamek
  • Ogrodzieniec – zamek
  • Pilica – zamek
  • Smoleń –zamek
  • Udórz – zamek
  • Ryczów – strażnica
  • Bydlin –zamek
  • Sławków – zamek
  • Rabsztyn – zamek
  • Pieskowa Skała – zamek
  • Ojców – zamek
  • Wygiełzów – zamek Lipowiec
  • Rudno – zamek Tęczyn
więcej


ostatnia aktualizacja: 14 luty, 2013

Szlak Orlich Gniazd to trasa przebiegająca przez teren Jury Krakowsko-Częstochowskiej.

Szlak liczy ponad 160 km i jest jednym z najstarszych, wyznaczonych szlaków turystycznych w Polsce. Na szlaku zlokalizowane są warownie oraz ruiny zamków powstałych m.in. za panowania Kazimierza Wielkiego.

Teren leżący pomiędzy Krakowem i Częstochową, zwany Wyżyną Krakowsko-Częstochowską, to jedno z najpiękniejszych miejsc w Polsce. Kolebka naszej kultury, gdzie o zabytki łatwiej niż w każdej innej części kraju, położona jest pośród przepięknych pagórków porośniętych lasami, wśród malowniczych wapiennych ostańców, stwarzając wrażenie niezwykłej harmonii występującej pomiędzy człowiekiem i środowiskiem. W odległej przeszłości na terenie Śląska i Małopolski powstawały pierwsze osady ludzkie. Na początku drugiego tysiąclecia wzniesiono tutaj pierwsze grody obronne, które chronić miały szlaki handlowe w tworzącym się państwie piastowskim. W XIV wieku za czasów panowania Kazimierza Wielkiego na pograniczu polsko-czeskim, często w miejscu drewnianych grodów, wybudowano szereg warownych zamków m.in. w Ojcowie, Olsztynie, Lelowie, Bobolicach i Mirowie, w celu zabezpieczenia ówczesnej stolicy – Krakowa i ochrony granic państwa. Powstał w ten sposób system obronny zamków, uzupełniony niewielkimi strażnicami, ufortyfikowanymi klasztorami i kościołami.

(Cytat za: oficjalną stroną szlaku)

Turystyczny Szlak Orlich Gniazd przebiega przez województwa śląskie i małopolskie. Trasa obejmuje zamki, ruiny warowni oraz rezerwaty przyrody na terenie Jury Krakowsko-Częstochowskiej. Liczne zabytki datowane na okres średniowiecza, są przykładem pierwszych grodów obronnych wznoszonych na tych terenach. Zamki budowane na wzgórzach o wysokości około 30 m nazywano Orlimi Gniazdami, stąd też wzięła się nazwa szlaku.

Sanktuarium NMP na Jasnej Górze w Częstochowie to zespół klasztorny zakonu Paulinów, ale także najważniejsze miejsce kultu maryjnego w Polsce. Powstanie zabudowań datowane jest na koniec XIV wieku, zaś od XV wieku do tego miejsca przybywały liczne grupy pielgrzymów. W głównej kaplicy znajduje się ikona Matki Bożej z Dzieciątkiem od wieków czczona przez wiernych, która została ofiarowana zakonowi przez księcia Władysława Opolczyka. Charakterystycznym elementem zabudowań jest górująca nad Częstochową wieża. Klasztor był świadkiem wielu wydarzeń historycznych ważnych dla narodu polskiego, jak np. obrona Jasnej Góry przed Szwedami w XVII wieku. W klasztornej bibliotece zgromadzono m.in. około 15 tysięcy inkunabułów, rękopisów i starodruków. W XX wieku wybudowano Kaplicę Pamięci Narodowej, która pełni funkcję mauzoleum.

Pochodzący z II poł. XIII wieku zamek w Olsztynie obecnie jest miejscem, w którym są realizowane liczne imprezy kulturalne, w tym turnieje rycerskie. W trakcie zwiedzania można usłyszeć od przewodników wiele mrocznych, mniej lub bardziej wiarygodnych opowieści o wydarzeniach, które rzekomo zdarzyły się tutaj w przeszłości. Warownia była niegdyś częścią systemu obronnego oddzielającego Małopolskę od Śląska. W trakcie potopu szwedzkiego i wojny północnej budowla została splądrowana, a wiele pomieszczeń i zabudowań należących do kompleksu dzisiaj już nie istnieje. Największą atrakcją są dwie zachowane do tej pory okazałe wieże: okrągły stołp i kwadratowa wieża, zwana starościańską lub sołtysią.

Na wapiennych wzniesieniach rozpościera się rezerwat „Ostrężnik”. Został on utworzony w 1960 roku, zajmuje powierzchnię 4,1 ha. Jest to teren bogaty w skały wapienne, wywierzyska, jaskinie i malownicze lasy. Najciekawszym, tajemniczym miejscem są tu ruiny zamku pochodzącego prawdopodobnie z XIV wieku. Nieznana jest historia tej budowli, historykom nie udało się ustalić, kto był fundatorem zamku, przez kogo był zamieszkiwany i kiedy w ostateczności został opuszczony. Niewielkie pozostałości murów mogą tylko podsycać ciekawość i poruszać wyobraźnię turystów.

Kolejnym przykładem warowni, która została zniszczona przez szwedzkie najazdy, jest zamek w Mirowie. W swoich początkach był zwyczajnym drewnianym grodem, który kolejni właściciele rozbudowali do rozmiarów okazałego zamczyska. Podupadający od XVII wieku zamek w ostateczności w kolejnym stuleciu został opuszczony. Obecnie są prowadzone prace zabezpieczające ruiny, które po renowacji mają zostać udostępnione dla turystów, a w zrekonstruowanych pomieszczeniach powstanie muzeum.

Z Mirowa można dojść do pobliskiego zamku w Bobolicach, który od września 2011 roku jest dostępny dla turystów. Budowla powstała z inicjatywy Kazimierza Wielkiego i początkowo była zamkiem królewskim. Przez kolejne wieki przechodziła z rąk do rąk. W XVII wieku zamek zaczął popadać w coraz większą ruinę. Istnieje wiele legend związanych z tą warownią, a znaleziony w XIX wieku w piwnicach skarb uczynił ją jeszcze atrakcyjniejszą. Odbudowy zamku podjęli się obecni właściciele – rodzina Lesickich. Dzięki przeprowadzonym pracom archeologicznym i zabezpieczającym od 2011 roku obiekt można zwiedzać.

Wybudowany w XIV wieku zamek „Bąkowiec” w latach swojej świetności był jednym z bardziej niedostępnych obiektów obronnych średniowiecznej Polski. Również i tej warowni nie oszczędziły zbrojne działania w czasie potopu szwedzkiego. W PRL-u zabytek przekształcono na ośrodek wypoczynkowy z wyciągiem narciarskim.

Gród na Górze Birów to rekonstrukcja istniejącego wcześniej w tym miejscu grodziska, wykonana w 2008 roku. Budowlę usytuowano na skalistym wzgórzu, które jest atrakcją dla wspinaczy.

W Podzamczu można zwiedzić zamek, którego powstanie datuje się na okres panowania Bolesława Krzywoustego. Ogrodzieniec był wiele razy przebudowywany w różnych stylach architektonicznych. Czas jego świetności przypadł na wiek XVI, kiedy to z inicjatywy Seweryna Bonera – ówczesnego właściciela – zmieniono go w renesansowy zamek, pełen zdobień i przepychu. W XVII i XVIII wieku twierdza padła ofiarą grabieży, została także zniszczona przez dwa pożary. Od tego momentu zaczęła popadać w ruinę, a w początkach XIX wieku nie była już zamieszkiwana. Jak o większości wiekowych warowni, także i o Ogrodzieńcu krążą liczne legendy. W zamku często organizowane są imprezy, został wykorzystany jako plan filmowy w kilku produkcjach, np. w „Janosiku”.

Pałac w Pilicy to imponująca rezydencja z czterdziestoma komnatami, otoczona przepięknym parkiem i fortyfikacjami z sześcioma bastionami. Często zmieniali się jej właściciele, którzy próbując nadążyć za modą przebudowywali ją w różnych stylach. Nieopodal znajduje się kopiec upamiętniający powstańców styczniowych.

Ruiny zamku usytuowane w rezerwacie w Smoleniu są pozostałościami po imponującej warowni, której istnienie już w XIII wieku potwierdzają zapiski w kronikach. Najważniejszym obiektem jest zachowana do dzisiaj okrągła wieża. W XVII wieku zamek został opuszczony przez właścicieli, co po części przyczyniło się do jego upadku. W XIX wieku po niewielkiej przebudowie powstała w nim fabryka śrutu „Batawia”, zaś w kolejnym stuleciu rozpoczęto prace konserwatorskie i badania archeologiczne.

Na szczycie wzgórza w Bydlinie można znaleźć fragmenty zabudowań datowanych na XIV wiek. Była to warownia, która składała się z wieży, budynku mieszkalnego i przylegającego do nich dziedzińca. Przez wszystkie lata istnienia budowla bardzo często zmieniała swoją funkcję, z zamku została przekształcona na zbór, a potem na kościół. Od XVII wieku stała opuszczona i zapomniana, co spowodowało, że dzisiaj możemy znaleźć w tym miejscu jedynie ruiny otoczone okopami pochodzącymi z czasów I wojny światowej.

Wybudowany w XIV wieku zamek rycerski w Rabsztynie wielokrotnie zmieniał właścicieli. Po przebudowach stał się typową barokową rezydencja magnacką. W 1657 roku strawił go pożar. Został częściowo odbudowany, ale z roku na rok podupadał – niszczyli go głównie mieszkańcy pobliskiego folwarku. W końcu w 1901 roku wieżę zamku wysadzili poszukiwacze skarbu. Obecnie prowadzone są prace konserwatorskie.

Zamek w Pieskowej Skale został wybudowany na jednej z wapiennych skał jeszcze za czasów panowania Kazimierza Wielkiego. Dwukrotnie został zniszczony przez pożar. Po II wojnie światowej dzięki badaniom i pracom budowlanym przywrócono mu wygląd z lat jego największej świetności. Obecnie mieści się w nim oddział Zamku Królewskiego na Wawelu.

W Ojcowie należy zobaczyć ruiny zamku wybudowanego na wysokiej skale. Ze względu na lokalizację kiedyś stanowił ważny punkt kontrolny na szlaku handlowym Wrocław – Kraków. Do dzisiaj przetrwały jedynie baszta i wieża bramna.

Zamek w Korzkwi datuje się na rok 1352. Słynie on z wykutych w skale piwnic oraz ścian idealnie dopasowanych do tamtejszych form skalnych. W wiekach XVIII i XIX służył za rezydencję myśliwską. W latach 90. XX wieku stał się własnością prywatną i został po części odbudowany. Obecnie powstały w nim hotel oraz sala konferencyjna. Dalsze planowane prace mają pozwolić na zagospodarowanie całego obiektu i wzgórza.

Zwiedzanie szlaku zakończy odwiedzenie najsłynniejszego polskiego zamku – na Wawelu. Zamieszkiwany już od początku X wieku przez królewski ród Piastów, miał jeszcze wówczas konstrukcję drewnianą. Dopiero w XI wieku zaczęły powstawać na wzgórzu nad Wisłą pierwsze kamienne budowle. Zamek na Wawelu stał się królewską siedzibą i wizytówką państwa polskiego za czasów panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego. Obecnie jest państwowym muzeum oraz skarbnicą pamiątek narodowych.

TRASEOTrasa jest dostępna w formie aplikacji na urządzenia mobilne w serwisie Traseo.pl
Kod trasy: 32861

Karolina Fidyk Szlaki Małopolski
48 (12) 422 18 84 w. 33

Absolwentka etnologii i antropologii kulturowej, kulturoznawstwa ze specjalnością stosunki etniczne i migracje międzynarodowe, studiów podyplomowych: ekonomia społeczna oraz Akademii Dziedzictwa. W MIK koordynuje program Szlaki Małopolski oraz Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego.

Formularz kontaktowy
Wyslij ten post emailem

Małopolski Instytut Kultury w Krakowie
ul. 28 lipca 1943 17c
30-233 Kraków
tel.: +48 12 422 18 84, 631 30 70, 631 31 75

Kontakt do koordynatora

Newsletter

Partnerzy Szlaków Małopolski