Trasa Uniwersytecka w mieście takim, jak Kraków, które szczyci się królewską akademią, stanowi według mnie jeden z pierwszych kierunków, jaki należy obrać zwiedzając miasto. Obejmuje najważniejsze obiekty związane ze szkolnictwem wyższym, a przede wszystkim z historią Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Chociaż istnieje wiele źródeł dotyczących przebiegu szlaku (niekiedy propozycje trasy są bardzo rozbudowane) można wyodrębnić kilka przystanków podstawowych. Są to:

• kolegiata św. Anny,
• Collegium Maius,
• Collegium Minus,
• Collegium Novum,
• pomnik Kopernika,
• Collegium Kołłątaja,
• Collegium Wróblewskiego.

 

Bardziej rozbudowane wersje trasy obejmują swym zasięgiem także inne Collegia, jak również obiekty nienależące do UJ, na przykład budynek Akademii Sztuk Pięknych czy Polskiej Akademii Umiejętności.

Opis trasy rozpocznę od kolegiaty św. Anny, uważanej za najpiękniejszy kościół barokowy Krakowa. Swój obecny wygląd uzyskała w latach 1689-1703. Miejscem często nawiedzanym przez wierzących jest grób św. Jana z Kęt. Wewnątrz kościoła można odszukać również pomnik Kopernika – pierwszy pomnik astronoma w Polsce, a odwracając się w stronę chóru, podziwiać późnobarokowe organy – jedyne w Krakowie, zachowujące autentyczne brzmienie z czasów Jana Sebastiana Bacha.

Niedaleko od kościoła św. Anny leży jeden z najbardziej reprezentatywnych obiektów UJ, czyli Collegium Maius. Swoją historią sięga aż do roku 1400, kiedy to król Władysław Jagiełło ufundował Akademii Krakowskiej kamienicę Pęcherzów z Rzeszotar. Akademia zaczęła się rozwijać i zajmować sąsiednie kamienice, które po pożarach połączono i utworzono dziedziniec otoczony krużgankami. W XIX wieku zmieniono styl Collegium Maius na neogotycki i utworzono w nim bibliotekę. Dopiero prof. Karol Estreicher przywrócił Collegium pierwotny wygląd. Wtedy też miejsce to przeznaczono na muzeum UJ. Oprócz zwiedzania dawnej biblioteki jagiellońskiej, auli, czy izby zebrań i posiłków profesorów, polecam przybyć na dziedziniec w godzinach 9.00, 11.00, 13.00, 15.00 lub 17.00, aby podziwiać grający zegar.

Kolejnym, z grupy najstarszych obiektów UJ, jest Collegium Minus. Dawniej mieściły się w nim lektoria, izba wspólna oraz mieszkania profesorów, a obecnie pełni rolę siedziby Instytutu Archeologicznego UJ. Niestety, to co podziwia się dziś nie jest oryginalnym wyglądem kamienicy, która została przebudowana w latach 60-tych XX wieku.

Tuż przy Plantach wznosi się siedziba władz rektorskich i dziekańskich – Collegium Novum. Powstało ono według projektu Feliksa Księżarskiego. Szczególnie dwa pomieszczenia zwracają uwagę odwiedzających. Pierwszym z nich jest aula, którą ozdabiają liczne portrety polskich władców i uczonych. Drugim zaś, sala 56, znajdująca się na drugim piętrze, gdzie miało miejsce aresztowanie pracowników naukowych wyższych uczelni Krakowa, 6 listopada 1939, podczas akcji Sonderaktion Krakau.

Naprzeciwko Collegium Witkowskiego, stoi pomnik Mikołaja Kopernika. Został on wykonany z okazji 500-lecia odnowienia Akademii Krakowskiej. Wpierw mieścił się na dziedzińcu Collegium Maius i dopiero prof. Karol Estreicher w 1953 roku zainicjował zmianę jego położenia na obecne. Ciekawostką jest, że pomnik ten pierwotnie miał pełnić funkcję fontanny.

Collegium Kołłątaja, zaprojektowane przez Feliksa Radwańskiego, stanowi kolejny przystanek szlaku. Niektóre ze źródeł podają, że to właśnie w tym budynku prof. Wróblewski i prof. Olszewski, dokonali skroplenia azotu i tlenu, po raz pierwszy na świecie.

Następnie można zobaczyć Collegium Chemicum, czyli Collegium Wróblewskiego. Część jego pomieszczeń zostało przyłączonych z klasztoru Norbertanek, który częściowo spłonął w 1850r. Nazwa budynku nawiązuje do wspomnianego wyżej profesora Wróblewskiego.

Wśród innych Collegiów, niekiedy dołączanych do szlaku, warto wspomnieć Collegium Witkowskiego, które powstało na terenie dawnego ogrodu Collegium Maius. W środku znajduje się amfiteatralna sala wykładowa. Współcześnie budynek jest siedzibą Instytutu Historii UJ.

Z kolei, w Collegium Nowodworskiego mieściła się jedna z pierwszych szkół średnich w Polsce – Classes. Szkołę tą ukończyli m.in.: Jan Matejko, Jan III Sobieski, Stanisław Wyspiański, Tadeusz Boy-Żeleński. W momencie, gdy szkoła zmieniła swoją lokalizację Collegium stało się miejscem przechowywania części zbiorów biblioteki uniwersyteckiej. Dziś jest to Collegium Medicum.

Na pamiątkę profesora UJ, słynnego matematyka, astronoma i lekarza – Jana Brożka, nadano Collegium przy kościele św. św. Piotra i Pawła, nazwę Broscianum. Początkowo budynek mieścił Kolegium Jezuickie, następnie dom księży emerytów, seminarium nauczycielskie, studium generalne cystersów, magazyny wojsk rosyjskich, siedzibę Senatu Wolnego Miasta Krakowa, siedziby sądów, aż w końcu stał się własnością UJ.

W pobliżu mieści się także Collegium Iuridicum. Niegdyś z auli Collegium istniało przejście do nieistniejącego już kościoła pw. św. Marii Magdaleny. W Collegium Iuridicum mieściły się sale wykładowe, aula, oratorium, biblioteka dla prawników oraz mieszkania profesorskie. Od strony placu przechodnie podziwiać mogą późnogotycki płycinowy schodkowy szczyt, jeden z dwóch takich zachowanych w mieście na budowlach świeckich (drugi jest na Collegium Maius). Dziś Collegium mieści Instytut Historii Sztuki i Katedrę Prawa UJ oraz filię muzeum zoologicznego UJ, gdzie można obejrzeć m.in.zbiór motyli z całego świata (ok. 2300 gatunków).