Zapraszamy na wycieczkę szlakiem bocheńskich willi i rezydencji, będących świadectwem świetności miasta.
Ulica Regis 3 stanowi pierwszy punkt na wycieczkowej liście. To tutaj w czasach średniowiecznych znajdował się Zamek Żupny.
Zamek, ufundowany przez księcia Bolesława Wstydliwego w połowie XIII wieku, pełnił rolę centrum administracyjnego kopalni. Wielokrotnie przebudowywany, zmieniał swe architektoniczne oblicze: był kolejno budowlą o charakterze gotyckim i renesansowym.
Zniszczony w czasie potopu szwedzkiego, został w części przeznaczony do rozbiórki. Do dmia dzisiejszego zachowało się jedynie skrzydło północne, które po przebudowie w XIX wieku nie daje wyobrażenia o jego dawnej świetności i przeznaczeniu.
Idąc od Zamku Żupnego ulicą Regis, a następnie kierując się na wzgóze ulicą Konstytucji 3 Maja, widać perłę bocheńskiej architektury przełomu XIX i XX wieku – „koci zamek” zaprojektowany przez Teodora Talowskiego.
Nazwa budynku pochodzi od lwiej głowy, będącej elementem dekoracji rzeźbiarskiej frontu. Bocheńska willa – wzniesiona na zamówienie doktora Mieczysława Dembowskiego – dziś jest siedzibą Państwowego Archiwum w Bochni.
Budowle Talowskiego, uważanego za jednego z najwybitniejszych polskich architektów, charakteryzuje baśniowa wyobraźnia i łączenie elementów architektonicznych z różnych epok i stylów. Do jego najwybitniejszych dzieł zalicza się domy „Pod pająkiem” (ul. Karmelicka 35) i „Pod śpiewającą żabą” (ul. Retoryka 1-2) w Krakowie.
Klimat dawnej Bochni można poczuć idąc ulicą Oracką, której atutami są malownicze położenie oraz ciekawa zabudowa willowa.
Znajdują się tutaj liczne przykłady XIX-wiecznych rezydencji bochnian. Pod numerami 1 i 27 możemy obejrzeć klasycystyczne dworki, których cechą charakterystyczną jest kolumnowy portyk*. Dom nr 7, nazywany willą „Pod orłem”, został zbudowany w 1889 roku na miejscu dawnego dworku pisarzy żupnych i podobnie jak dom nr 9 z około 1890 roku, należy do nurtu architektury neorenesansowej.
Kolejnym miejscem na mapie Skarbów bocheńskiej architektury jest ulica Matejki, do której prowadzi ulica Czackiego, jak i ulica Studencka z parkiem. I
Tutaj pod numerami 12 i 14 mieszczą się budynki z 1903 roku, projektu Gabriela Niewiadomskiego, oba utrzymane w stylistyce historyzująco-secesyjnej.
Na ulicy Kazimierza Wielkiego nr 31/33 można podziwiać zbudowany w 1893 roku eklektyczny gmach Rady Powiatowej – obecnie znajduje się tutaj siedziba Starostwa Bocheńskiego.
Jest to dzieło znanego krakowskiego architekta Władysława Ekielskiego, który współpracował z takimi sławami, jak Stanisław Wyspiański czy Tadeusz Stryjeński.
Przechodząc ulicą Kazimierza Wielkiego, nie sposób nie zwrócić uwagi na gmach Urzędu Miejskiego, który został wzniesiony w 1887 roku w stylu historyzmu**.
Zwróć uwagę na zegar – jego mechanizm pochodzi z 2. połowy XIX wieku!
Na bocheńskim Rynku na szczególną uwagę zasługują trzy późnobarokowe kamienice: pod numerami 1, 2 i 3.
Najcenniejszym wśród nich zabytkiem jest zbudowana w 2. połowie XVIII wieku siedziba założonego w 1936 roku Stowarzyszenia Bochniaków i Miłośników Ziemi Bocheńskiej (nr 2).
Koniecznie należy odwiedzić Muzeum im. Stanisława Fischera (Rynek 20), którego siedzibą jest dawny klasztor dominikanów. Najstarsze fragmenty budynku pochodzą z XVI wieku.
W muzeum zgromadzono 16 tysięcy obiektów z różnych dziedzin życia, sztuki i nauki.
[Muzeum czynne: wtorek–piątek w godz. 10.00–16.00, sobota–niedziela w godz. 10.00–14.00]
Czas spaceru: 75 min.
Bibliografia:
- Flasza J., Bochnia. Przewodnik po mieście, Bochnia 1998
- www.bochnia.pl
* tutaj: otwarty ganek
** nurt w XIX-wiecznej architekturze światowej polegający na naśladownictwie stylistyki minionych epok, np. neorenesans, neobarok.