Reading Małopolska. Literacka Małopolska to nowe spojrzenie na region Małopolski w kontekście powstałej w tym miejscu literatury, inspiracji czy wielorakich spotkań i przedsięwzięć polskich poetów, pisarzy, dramaturgów oraz reportażystów. Projekt ten pozwala na dostrzeżenie licznych powiązań i ważnych miejsc dla rozwoju polskiej literatury. Małopolska poprzez sieć wyznaczonych szlaków pozwala każdej zainteresowanej osobie na zapoznanie się z dziedzictwem literackim tego regionu w indywidualny sposób. Niewątpliwie centrum tego obszaru stanowi Kraków. Miasto szczególne ze względu na wielowiekową tradycję literacką i artystyczny charakter. Kraków od 2010 r. ubiega się o przyznanie tytułu miasta literatury przez międzynarodową organizację UNESCO.
Małopolska to przestrzeń leżąca w samym sercu Europy, na granicy Zachodu i Wschodu. Tu skupiły się napięcia skomplikowanej historii tego regionu, ale także powstała unikalna wielokulturowa mozaika języków, tradycji i religii – po dziś dzień niewyczerpane źródło literackich inspiracji. Tu powstała także niezwykła literatura czerpiąca z różnorodności i wrażliwości typowej dla regionów wielokulturowych.
(Cytat: oficjalna strona projektu)
Trzech cenionych polskich pisarzy – Stanisława Lema, Sławomira Mrożka czy Czesława Miłosza, możemy poznać bliżej dzięki szlakom im poświęconym. W projekcie zostały wytyczone liczne szlaki tematyczne: szlak kobiet, kryminalny, literatury żydowskiej, młodej literatury czy szlak reportażu współczesnego. Małopolska jest usiana miejscami ważnymi dla literatury polskiej.
Szlak literatury żydowskiej
Kraków – Brzesko – Tarnów – Nowy Sącz
Twórczynią tej trasy jest Izabela Suchojad, autorka książki Topografia żydowskiej pamięci. Obraz krakowskiego Kazimierza we współczesnej literaturze polskiej i polsko-żydowskiej.
Poznawanie Małopolski od strony literatury żydowskiej warto rozpocząć od Krakowa, a w szczególności od dawnej żydowskiej dzielnicy, tj. Kazimierza. Przy ul. Berka Joselewicza, znajduje się mieszkanie poety Mordechaja Gebirtiga, twórcy żydowskich piosenek ludowych, bardzo popularnych jeszcze przed II wojną światową. Kolejnym ważnym punktem na mapie żydowskiego Krakowa jest Fabryka Oskara Schindlera, przy ul. Lipowej. Jego postać, życie i postawa, jaką wykazał się w trakcie wojny, ratując ponad 1200 osób od śmierci, zainspirowała Thomasa Keneally’ego do napisania powieści Lista Schindlera, która została zekranizowana przez Stevena Spielberga. Miastem o dużym znaczeniu dla kultury żydowskiej jest Brzesko. Z miastem tym wiąże się twórczość pisarza i znawcy Biblii, Romana Brandstaettera. Autor w opowiadaniu Śmierć rozwiązała wszystkie sprzeczności opisał autentyczne wydarzenia z historii miasta z XVIII w. Życie poety jest silnie związane z miastem Tarnów, gdzie się urodził i spędził dzieciństwo. Od 2008 r. pisarz niejako powrócił do miasta w postaci pomnika na rogu ul. Wałowej i Rybnej. Opiera się o róg kamienicy, przyglądając się bacznie przechodniom zza okularów i nieprzerwanie paląc fajkę. W Tarnowie znajduje się XVIII-wieczna synagoga, stanowiąca pozostałość po dawnej dzielnicy żydowskiej. Według legendy miały w niej straszyć duchy, które zwabiały śmiałków do wnętrza bożnicy i rozkazywały im odczytać fragment Tory. Tę i inne legendy wspomina Albin Kac, pochodzący z Nowego Sącza, czyli głównego ośrodka chasydyzmu w Małopolsce w XIX w. Dzieje i losy mieszkańców tego miasta opisał w zbiorze autobiograficznych szkiców i opowiadań Nowy Sącz. Miasto mojej młodości. Warto też wybrać się na cmentarz żydowski, gdzie stoi ohel (rodzaj grobowca) ważnego przywódcy religijnego działającego na tych terenach, Chaima Halberstama.
