» Dwory Małopolski Szlaki Małopolski

Dwory Małopolski

Obiekty:

Nowy Sącz – skansen
Kraków – Muzeum „Rydlówka”
Jakubowice - dwór
Łopuszna - dwór
Laskowa - dwór
Rożnów - dwór
Nawojowa Góra - dwór
Płaza - pałac
Gorzeń Górny - dwór
Płaza – pałac
Gorzeń Górny – dwór
Jeżów – dwór
Modlnica – dwór
Szymbark – dwór
Dołega – dwór
Stryszów – dwór
Wyskoka – dwór
Trzebinia – dwór Zieleniewskich
Kąśna Dolna – dwór I. J. Paderwskiego
Kraków – Krzesławice – dwór J. Matejki
Olkusz – dworek Machnickich
Kraków – dworek W. Tetmajera
Krzeszowice – pałac Vauxhall
Branice – dwór
Zubrzyca Górna – dwór Moniaków
Jakubowice – dwór obronny
Ściborzyce – dwór Popielów
Łęg Tarnowski – dwór
Wygiełzów – dwór z Drogini
Goszyce – dwór
Wieliczka – pałac Konopków
Balice – pałac Radziwiłłów
Igołomia – pałac
Osiek – pałac
Nawojowa – pałac
Paszkówka – pałac
Pławowice – pałac
Ryczów – pałac
Grodkowie – pałac Żeleńskich
Młoszowa – pałac
Tomaszowice – pałac
Kościelniki – pałac

więcej

ostatnia aktualizacja: 14 luty, 2013

Dwory silnie łączą się z naszą historią i kulturą. Ich różnorodność zdumiewa i zachwyca. Dziś skrywają opowieści o dawnych mieszkańcach i wydarzeniach, których były świadkami. Niektóre stały się prywatną własnością, inne pełnią funkcję muzeów.

Informacje dotyczące szlaku Dwory Małopolski możemy znaleźć na jego stronie internetowej www.dworymalopolski.pl. Dowiemy się tam, gdzie znajduje się dany dwór, jak się do niego dostać, zamieszczone zostały także potrzebne mapy, które możemy wydrukować. Przy większości obiektów przeczytamy ich krótką historię, dowiemy się, kto był właścicielem w przeszłości, a kto jest obecnie, a także czy są udostępnione do zwiedzania. Znajdziemy również zdjęcia oraz informacje, w jakim stylu, okresie zostały wybudowane i jak z czasem były przebudowywane.

Część dworów jest w posiadaniu prywatnych właścicieli, część należy do majątku gminnego. W budynkach mieszczą się obecnie muzea (Krzesławice, Kraków-Bronowice), ośrodki kultury (Klęczany, Krzykawka), szkoły (Książ Wielki, Pogwizdów, Niedźwiedź, Chorowice), hotele (Minoga), ale także domy mieszkalne (Mierzeń, Harklowa, Boleń, Baranówka). Wiele budowli jest, niestety, niewykorzystana, nikt o nie nie dba i znajdują się w stanie ruiny (Nieszków, Trzebienice, Facimiech, Okocim Górny, Sanka).

Na stronie www.dworymalopolski.pl znajdziemy opis dziejów dworu polskiego, siedzib szlacheckich, zamieszczona jest także, przy niektórych dworach, bibliografia, a w zakładce „Literatura” wybrana bibliografia dotycząca tematyki polskiego dworu, i w zakładce „Linki” – linki do stron internetowych o dworkach, pałacach i zamkach w Polsce. W zakładce „Aktualności” umieszczane są informacje między innymi o wystawieniu dworów na sprzedaż, przeprowadzanych w nich pracach remontowych lub ich braku czy ciekawostki.

Autorka strony opisuje także swoje wędrówki po dworkowym szlaku i wymienia nowe publikacje dotyczące dworów. Na stronie można zamieszczać komentarze, opinie, uzupełnienia. Wiadomości są aktualizowane i wszyscy zachęcani są do pomocy przy prowadzeniu strony – do wymiany informacji, zdjęć, ciekawostek – drogą mailową lub telefoniczną.

Szlak Dwory Małopolski zachęca do podziwiania architektury dworków, pięknych wnętrz i zabytków. Ze względu na liczbę obiektów nie sposób ich wszystkich tu opisać, dlatego przedstawiano tutaj tylko ich skromną reprezentację.

Zanim rodzina Rydlów weszła w posiadanie dworku w Bronowicach Małych, dziś popularnie nazywanego Rydlówką, należał on do Włodzimierza Tetmajera. W 1900 roku odbyło się tam słynne wesele Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczykówną, które stanowiło inspirację do powstania dramatu „Wesele” Stanisława Wyspiańskiego. Lucjan Rydel odkupił dworek od Tetmajera w 1908 roku, a cztery lata później wprowadził się do niego z rodziną. Obecnie w czterech izbach: „scenie”, „tanecznej”, „alkierzu” i „świetlicy”, mieści się muzeum Młodej Polski. Co roku 20 listopada, czyli w rocznicę ślubu Rydla z Mikołajczykówną, w Rydlówce organizowane jest Święto Osadzania Chochoła.

Pochodzący z około połowy XVI wieku, dwór w Jakubowicach, może poszczycić się wieloma zabytkami renesansowymi. Zalicza się do nich przede wszystkim kominek w sali reprezentacyjnej. Unikatem jest pomieszczenie sklepione kolebkowo położone na parterze, a nie, jak to zwykle bywa w dworkach renesansowych, na piętrze. Po wojnie, w dworku znajdował się PGR, co spowodowało w budynku spore zniszczenia.

Dwór w Łopusznej bywa inaczej nazywany Tetmajerówką, jako że jednym z jego właścicieli był Leon Przerwa-Tetmajer. Za czasów kolejnych mieszkańców, Lgockich, dworek mógł poszczycić się największą na Podtatrzu owczarnią. W 1978 roku posiadłość przejęło Muzeum Tatrzańskie. Na terenie dworku znajduje się tzw. gacek, czyli dom mieszkalny, w którym gościł poeta Bohdan Zaleski. Muzeum zakupiło również drewnianą chałupkę, przeniesioną w pobliże Tetmajerówki ze wsi.

Podziwiany w skansenie w Nowym Sączu dwór, został tam przeniesiony z Rdzawy. Ma on bogatą i mroczną historię. W XVII wieku przez pewien czas zamieszkiwali w nim Kanonicy Regularni Pokutni z Trzciany, ponieważ ich klasztor został zniszczony podczas najazdu szwedzkiego w latach 1655–1656. Użytkowanie dworu przez zakonników było możliwe dzięki życzliwości prawowitych właścicieli tego miejsca, rodziny Baranowskich. W czasie swojego pobytu kanonicy wprowadzili kilka zmian w dworze, m.in. ściany zostały ozdobione malowidłami o tematyce sakralnej. Jednak z biegiem lat pokryte zostały tynkiem i zapomniane. Podobno na dworze ciąży klątwa i za każdym razem, gdy odpada kawałek tynku, odsłaniając fragment malowideł, zdarzają się nieszczęścia. Do dziś odwiedzający dwór opuszczają go, wychodząc tyłem, aby klątwa została w budynku. Na jednej ze ścian jest nawet umieszczona tabliczka, nakazująca nie odsłaniać malowideł, aby nie sprowadzić na siebie katastrofy.

Dwór w Laskowej jest punktem zarówno na trasie omawianego szlaku, jak i Szlaku Architektury Drewnianej. W 1688 roku właścicielem dworku stał się biskup Jan Małachowski, który zrzekł się do niego praw na rzecz Zgromadzenia Księży Misjonarzy. W późniejszych latach budynek jeszcze kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Jednak po Misjonarzach pozostała kapliczka, w której uwagę przykuwa przedstawienie Chrystusa Błogosławiącego na suficie. Charakterystyczny jest dach dworku, jeden z najstarszych tego typu w Małopolsce – wysoki, stromy, z przełamanymi w połowie połaciami.

W XIX-wiecznym klasycystycznym dworze w Rożnowie zachowała się ciekawa polichromia. W jednym z pomieszczeń znajdują się widoki pejzażowe przedstawiające panoramy starego Paryża. Z kolei ściany sali „Cztery Pory Roku” ozdobione są przedstawieniami spersonifikowanych pór roku. Sąsiedztwo dworu stanowią fortyfikacje bastionowe.

Wybrane obiekty na szlaku: