Wojewódzki program opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2010–2013 został sporządzony przez Sejmik Województwa Małopolskiego z inicjatywy Zarządu Województwa Małopolskiego. W dokumencie znalazła się także informacja o wybranych szlakach dziedzictwa kulturowego przebiegających przez Małopolskę.
Poniżej przedstawiamy szlaki, wraz z ich krótkim opisem, które zostały uwzględnione w programie.
Część z nich prezentowaliśmy już na naszej stronie – zapraszamy do zapoznania się z nimi.
Wybór istniejących i funkcjonujących tematycznych szlaków dziedzictwa kulturowego:
- Szlak Architektury Drewnianej – samochodowy szlak turystyczny o łącznej długości ok. 1500 km, obejmuje 6 tras lokalnych, 249 zespołów architektonicznych od kaplic i kościołów, cerkwi, młynów po wiejskie chałupy i drewniane dwory, w tym 4 obiekty wpisane w 2003 roku na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO.
- Szlak Architektury Gotyckiej– prowadzony jest przez miejscowości, w których zachowały się zabytki gotyckie. Są wśród nich ruiny zamków, kościoły i klasztory, zachowane układy przestrzenne z reliktami murów gotyckich. Szlak rozpoczyna się w Czorsztynie, prowadzi przez Grywałd, Stary Sącz, Nowy Sącz, Tropie, Czchów, Lipnicę Murowaną, Dębno i Tarnów.
- Szlak Orlich Gniazd – szlak pieszy i rowerowy łączący Kraków z Częstochową, o długości na terenie Małopolski 91 km. Wytyczony wzdłuż dawnej małopolskiej linii obronnej, którą tworzyły zamki obronne budowane na wapiennych skałach jak orle gniazda. Trasa prowadzi przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych i Ojcowski Park Narodowy oraz atrakcyjne krajobrazowo tereny, gdzie podziwiać można wzniesienia i skały wapienne o oryginalnych formach, ostańce i liczne jaskinie krasowe.
- Szlak Cerkwi Łemkowskich – szlak wytyczony na terenie gminy Krynica-Zdrój, prowadzi do drewnianych i murowanych cerkwi łemkowskich usytuowanych m.in. w Krynicy-Zdrój, Bereście, Polanach, Piorunce, Czyrnej, Mochnaczce, Tyliczu, Muszynce.
- Szlak Cmentarzy Wojskowych z I Wojny Światowej – szlak na terenie powiatu gorlickiego i tarnowskiego obejmuje ponad 30 cmentarzy.
- Szlak Pierścień Jurajski – biegnący z Krakowa przez najciekawsze tereny południowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej. Trasa biegnie przez teren czterech parków krajobrazowych: Bielańsko-Tynieckiego, Dolinek Krakowskich, Rudniańskiego i Tenczyńskiego. Na trasie znajduje się blisko 100 atrakcji turystycznych, w tym ponad 30 zabytków, muzea i galerie, ponad 30 atrakcji przyrodniczych oraz ścieżki dydaktyczne.
- Karpacki Szlak Rowerowy – rowerowy szlak turystyczny o długości około 800 km, biegnący przez ponad 30 gmin w Małopolsce oznakowany kierunkowskazami i tablicami informacyjnymi.
- Szlak Maryjny Częstochowa – Mariazell – szlaki pieszo-rowerowy, prowadzony po istniejących już szlakach oraz szlak drogowy. Główna trasa Szlaku Maryjnego na odcinku polskim, tj. od Częstochowy do Zakopanego wynosi 323 km, w tym w województwie śląskim 102,5 km, w woj. małopolskim 220,5 km, a trasy boczne wynoszą 86 km. Na trasie Szlaku Maryjnego znajduje się około 20 sanktuariów, zabytkowe kościoły drewniane oraz zespoły architektury drewnianej, m.in. w Lanckoronie i Wygiełzowie, a także w dziewięciu miejscowościach ważniejsze obiekty architektury obronnej.
- Szlak Bożogrobców – prezentujący historię i rolę Zakonu Bożogrobców w dziejach Kościoła i kultury polskiej, który już w 1163 roku pojawił się w Miechowie. Szlak oznakowany za pomocą tablic informacyjnych w miejscowościach związanych z Bożogrobcami: Miechów, Chełm, Uniejów, Chodów, Siedliska, Sławice, Wrocimowice.
- Szlak Średniowiecznych Miasteczek Małopolski – szlak prowadzi poprzez ciekawe architektonicznie miasteczka o średniowiecznym rodowodzie. Na szlaku znajduje się kilkanaście miasteczek i miejscowości, m.in.: Bobowa, Ciężkowice, Czchów, Dobczyce, Lanckorona, Lipnica Murowana, Nowy Wiśnicz, Stary Sącz, Szczyrzyc, Tuchów, Wojnicz i Zakliczyn.
- Małopolski Szlak Oscypka – szlak oznakowany za pomocą tablic informacyjnych, łączący bacówki produkujące oscypek w powiatach: nowotarskim, tatrzańskim i nowosądeckim.
- Barani Szlak – szlak kulinarny łączący miejsca, w których można poznać walory smakowe i zdrowotne mięsa jagnięcego i przetworów z owczego mleka: serów, oscypków, buncu. Szlak prowadzi od Rytra poprzez górskie szlaki pasma Jaworzyny do gminy Łabowa i Krynicy-Zdroju.
- Trakt Maziarski – trasa przewozów tradycyjnym konnym wozem maziarskim turystów z miejscowości Łosie przez Bielankę do Szymbarku.
- Szlak Jaskiniowców – szlak o długości ok. 10 km na obszarze gminy Wolbrom przebiega w terenie, który zamieszkiwany był przez naszych przodków w jaskiniach w Skałach Zegarowych, w jaskini Jasnej Strzegowskiej i Biśnik. Stanowi atrakcyjne uzupełnienie walorów widokowych i obiektów turystycznych dla przebiegających w pobliżu szlaków Orlich Gniazd oraz Warowni Jurajskich.
- Szlak Budapeszt – Kraków – Gdańsk („Bursztynowy”) – to polsko-słowacko-węgierska inicjatywa ekoturystyczna realizowana wzdłuż cennego przyrodniczo i kulturowo historycznego traktu od Budapesztu przez Bańską Szczawnicę po Kraków. Trasa dziedzictwa, którą tworzy międzynarodowy szlak rowerowy oraz lokalne pętle tematyczne, eksponuje unikalne wartości zakątków Bursztynowego Szlaku, ich przyrodę, tradycje, lokalną kuchnię, rzemiosło, sztukę, imprezy i jarmarki.
- Szlak Kraków – Morawy – Wiedeń („Zielony”) – to szlak dziedzictwa przyrodniczo-kulturowego tworzony na bazie sieci tras rowerowych, pieszych, wodnych, konnych oraz edukacyjnych ścieżek tematycznych. Jego oś główną stanowi 780-kilometrowa trasa rowerowa, która łączy zabytkowe miasta i miasteczka, a także cenne przyrodniczo, krajobrazowo i kulturowo tereny wiejskie w samym sercu Europy Środkowej. Trasa zaczyna się w Krakowie na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej i biegnie przez Dolinę Oświęcimską, Ziemię Pszczyńską i Śląsk Cieszyński. Szlak prowadzi przez Beskidy na pograniczu polsko-czeskim, a następnie przez Morawy Południowe, gdzie pośród winnic dociera do Dolnej Austrii i Wiednia. W ramach inicjatywy greenway mieszkańcy terenów wzdłuż szlaku zachęcani są do sadzenia lokalnych odmian drzew owocowych, aby zielony szlak Kraków–Morawy – Wiedeń stał się w przyszłości najdłuższą aleją drzew owocowych w Europie.
- Szlak Rzemiosła Tradycyjnego Małopolski – to innowacyjny i długofalowy projekt, w ramach którego zgromadzono i nawiązano liczne kontakty z regionalnymi artystami i rzemieślnikami zajmującymi się m.in. koronkarstwem, garncarstwem, rzeźbą, zabawkarstwem. Projekt obejmuje 4 zupełnie unikatowe szlaki turystyczne (Suski, Limanowski, Sądecki i Gorlicki), które prowadzą przez 39 miejscowości, dając możliwość poznania aż 80 twórców w ramach 21 różnych rzemiosł.
- Małopolska Trasa UNESCO – trasa wiedzie przez 8 miejsc w Małopolsce wpisanych na Listę światowego dziedzictwa kulturalnego i przyrodniczego UNESCO: Kraków – Oświęcim – Kalwaria Zebrzydowska – Dębno Podhalańskie – Sękowa – Binarowa – Lipnica Murowana – Wieliczka.
- Szlak Solny – szlak łączy najważniejsze obiekty naziemne istniejące oraz miejsca po obiektach nieistniejących związane z historią soli.
- Śladami Żydów Małopolskich – trasa biegnąca od krakowskiego Kazimierza przez Tarnów, Nowy Sącz aż do Oświęcimia – przybliża przyjezdnym dziedzictwo kultury żydowskiej.
- Szlak Warowni Jurajskich – szlak turystyczny na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, na którego trasie leżą XIV-wieczne strażnice obronne, nieobjęte zasięgiem Szlaku Orlich Gniazd. Szlak prowadzi przez ruiny strażnic (Suliszowice, Przewodziszowice, Łutowiec, Ryczów), zamków (Ostrężnik, Morsko, Ogrodzieniec, Pieskowa Skała, Ojców), obok klasztoru w Grodzisku, przez Ojcowski Park Narodowy i rezerwaty (Ostrężnik, Góra Zborów, Smoleń).
- Krakowski Szlak Techniki – szlak tematyczny dziedzictwa przemysłowego prowadzący po zabytkach przemysłu, techniki i inżynierii w Krakowie: stacji kolejowej, browarze rodziny Götzów, przekopie Talowskiego i wiadukcie kolejowym, elektrowni teatru miejskiego, Kuźni Zieleniewskich, strażnicy pożarniczej, wiadukcie kolejowym nad ul. Grzegórzecką, przepuście drogowym przy ul. Miodowej, elektrowni krakowskiej, zajezdni tramwajowej, gazowni miejskiej, moście Podgórskim, moście Piłsudskiego, bulwarach Wiślanych, elektrowni podgórskiej i fabryce Schindlera.
- Karpacko-Galicyjski Szlak Naftowy – szlak ma na celu ocalenie od zapomnienia przeszłości kolebki przemysłu naftowego na Ziemi Gorlickiej. Szlak prowadzi przez miejsca związane z eksploatacją nafty i przemysłem naftowym: m.in. Kobylankę, Dominikowice, Ropicę Polską i Szymbark.
- Małopolski Szlak Papieski im. Jana Pawła II – trasa prowadzi drogami, którymi wędrował Jan Paweł II. Szlak Papieski został poprowadzony wzdłuż istniejących górskich szlaków PTTK. Szlak swoim zasięgiem obejmuje okolice Krakowa i Kalwarii Zebrzydowskiej, Pogórza Wielickiego i Ciężkowickiego oraz tereny Beskidów: Sądeckiego, Wyspowego, Gorców, Pienin, Tatr.
- Małopolski Szlak św. Jakuba – odtworzony w Polsce fragment Drogi św. Jakuba – europejskiej sieci szlaków pielgrzymich prowadzących do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Odcinek Małopolskiej Drogi prowadzi z Sandomierza do Krakowa. Jest jedną z odnóg Via Regia. W przyszłości Małopolska Droga św. Jakuba ma się połączyć z projektowanymi górnośląskimi szlakami prowadzącymi do Góry św. Anny i stamtąd do Niemiec, lub do Oświęcimia i Raciborza i stamtąd do Czech. Sandomierz w przyszłości będzie też ostatnim etapem projektowanej trasy prowadzącej z Lublina i łączącej się z małopolskim szlakiem.
- Szlak Renesansu w Małopolsce – szlak obejmuje obiekty: willę Decjusza w Krakowie, zamek w Suchej Beskidzkiej, lamus w Branicach, dwór w Jeżowie, zamek na Mirowie, ratusz w Tarnowie, Bazylikę Grobu Bożego w Miechowie oraz zespół pałacowy w Młoszowej.
- Szlak Zbójnicki – szlak ma na celu rozwój turystyki i krajoznawstwa oraz rozpowszechnienie wiedzy na temat folkloru, regionalizmu, historii, zwyczajów i obyczajów górali regionu karpackiego.
- Małopolska Wieś Pachnąca Ziołami – na szlaku tematyczny znalazły się 22 gospodarstwa agroturystyczne, które specjalizują się w uprawie ziół. Turyści, oprócz poznawania uroków wsi, mają możliwość spróbowania m.in. dań regionalnych i nalewek przygotowywanych na bazie roślin leczniczych. Większość gospodarstw ma także ofertę zabiegów odnowy biologicznej, opartych na kuracjach ziołowych, m.in. kąpielach oraz aromaterapii.
- Szlak Dziedzictwa Kulturowego Podtatrza – ideą szlaku jest stworzenie turystom możliwości odwiedzenia w sposób usystematyzowany pracowni twórców ludowych z terenu Podtatrza, warsztatów miejscowych rękodzielników kultywujących lokalne tradycje poprzez rękodzieło artystyczne, a także promocja tej twórczości.
- Szlak Godeł Szalayowskich – trasa w Szczawnicy wytyczająca jedyny, niepowtarzalny szlak wiodący wzdłuż budynków mieszkalnych wynajmujących pokoje dla kuracjuszy, oznaczonych drewnianymi tablicami – godłami szalayowskimi. Drewniane tablice, rodzaj szyldów z zamieszczoną na nich nazwą i malowidłem górale zwykli nazywać godłami, bliżej określając je „godłami szalayowskimi”, gdyż to Józefowi Szalayowi (1802–1876) – twórcy uzdrowiska, miejscowa tradycja przypisuje zarówno sam pomysł wprowadzenia na kwaterach gościnnych szyldów, jak i pierwotne wykonanie. Na przełomie minionych prawie dwustu lat odkąd drewniane tablice-godła szalayowskie wytyczają w Szczawnicy szlak turystyczny wiodący wzdłuż chat góralskich doliczono się tablic powstałych w różnych latach.
Planowane lub proponowane tematyczne szlaki dziedzictwa kulturowego:
- Szlak Cystersów,
- Szlak Romański w Małopolsce,
- Szlak Frontu Wschodniego I Wojny Światowej,
- Szlak Owocowy,
- Małopolski Szlak Wód Mineralnych,
- Szlak Winny w Małopolsce,
- Wiślana Trasa Rowerowa – trasa rowerowa,
- Trasa VeloDunajec (doliną rzeki Dunajec) oraz VeloRaba (doliną rzeki Raby) – trasa rowerowa,
- Trasa VeloSkawa (doliną rzeki Skawy) – trasa rowerowa,
- Trasa VeloBeskid oraz VeloTatra (łącząca Kraków z Zakopanym) – trasa rowerowa.
Na podstawie: Wojewódzkiego programu opieki nad zabytkami w Małopolsce na lata 2010–2013
Dodaj komentarz